Volatility là gì? Biến động giá trong Crypto có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Những nhà đầu tư muốn tìm kiếm lợi nhuận giữa tâm bão biến động giá thì phải cần có chiến lược quản lý rủi ro hiệu quả. Vậy cụ thể có những cách nào để quản lý rủi ro và đối mặt trước những chỉ số biến động giá khó lường trước trên thị trường? Bài viết sau sẽ giải đáp mọi vấn đề mà bạn đang thắc mắc về Volatility như nguyên nhân, tác động và cách để đầu tư khi thị trường ở trong giai đoạn này.
Volatility là gì?
Volatility hay còn được biết đến với tên gọi biến động giá. Đây là một chỉ số được dùng để đo lường về mức độ giao động về giá của một loại tài sản cụ thể ở khoảng thời gian nhất định. Nó sẽ biểu hiện cho sự thiếu ổn định cũng như khả năng biến đổi giá đối với một loại tài sản chính ví dụ như cổ phiếu, tiền mã hoá hay vàng. Khi giá có sự biến động nhiều và mạnh mẽ thì sẽ được gọi là Volatility cao.
Ở thị trường tài chính truyền thống, Volatility thường sử dụng dữ liệu về sự biến động giá ở quá khứ để đo lường, giúp trader đánh giá và cân nhắc mức độ rủi ro của một loại tài sản. Nhưng ở thị trường crypto thì sự biến động từ thị trường cao và khó lường hơn rất nhiều.
Trong một báo cáo được đưa ra vào năm 2021 của JP Morgan thì Bitcoin có sự biến động gấp từ 4 cho đến 10 lần khi đặt cạnh những tài sản truyền thống chẳng hạn như vàng hay cổ phiếu.
Điểm khác biệt trên sẽ thể hiện rõ khi so sánh độ lệch chuẩn từ Bitcoin cùng với Cboe Volatility Index (VIX). Chỉ số này dùng để đo lường về mức độ sự biến động kỳ vọng từ thị trường chứng khoán (S&P 500), tỷ lệ sẽ có mức dao động từ khoảng 15% cho đến 35% mỗi năm. VIX thể hiện sự kỳ vọng của những nhà đầu tư đối với sự biến động từ tương lai, dựa vào giá quyền chọn (options). Đối với sự gia tăng của chỉ số VIX, nó là tín hiệu đáng ngại cho những nhà đầu tư liên quan đến các cú sốc hay sự bất ổn từ thị trường.
Trái lại, Bitcoin có độ lệch chuẩn dao động khoảng từ 60% cho đến 100%, vào những thời kỳ có sự biến động mạnh thì con số này thậm chí có thể cao hơn. Chỉ số lệch chuẩn này được biểu hiện rõ ở mức độ dao động từ giá của Bitcoin khi so sánh với giá trung bình. Có thể hiểu, điều này khi so sánh với VIX thì Bitcoin có mức độ về biến động giá cao hơn rất nhiều, con số này thường là 3 đến 5 lần khi đặt cạnh S&P 500 ở điều kiện với thị trường bình thường.
Đặc trưng của tài sản với Volatility cao:
- Trong khoảng thời gian ngắn giá có thể gặp dao động lớn.
- Xu hướng giá rất khó để dự đoán
- Cơ hội để thu lợi nhuận tăng nhanh nhưng đồng nghĩa tỷ lệ thuận với khả năng thua lỗ.
Nguyên nhân gây ra sự biến động về giá ở Crypto là gì?
Quy mô của thị trường nhỏ
Quy mô của thị trường không quá lớn của thị trường crypto chính là một trong các nguyên nhân kéo theo Volatility khi so sánh với những thị trường về tài chính khác. Cho đến tháng 1 năm 2023, crypto có nguồn vốn hoá thị trường dao động trong khoảng 1000 tỷ USD, thị trường chứng khoán trên toàn cầu là 94.000 tỷ USD.
Với quy mô thị trường nhỏ thì chỉ cần những giao dịch lớn được thực hiện thì sẽ dễ dàng gây tác động đối với sự biến đổi giá, có thể là những biến động mạnh. Khi có bất kỳ nhà đầu tư lớn (whale crypto) ra quyết định bán số lượng lớn Bitcoin thì ngay lập tức giá sẽ giảm mạnh, kéo theo một đợt bán tháo ồ ạt trên thị trường.
Thanh khoản trên thị của trường Crypto không cao
Bên cạnh đó, tính thanh khoản nhỏ là nguyên nhân làm thị trường crypto đối mặt với Volatility. Thanh khoản được hiểu là khả năng để giao dịch mua bán các loại tài sản mà không ảnh hưởng lớn đến giá của nó. Ở thị trường crypto, ngoài đồng BTC thì những đồng altcoin thường có mức thanh khoản thấp hơn rất nhiều khi so với những thị trường về tài chính khác.
Một báo cáo được công bố trong năm 2022 đã cho biết rằng kể cả đồng Bitcoin là đồng tiền kỹ thuật số đang có thanh khoản ở hiện tại cao nhất thì khối lượng để giao dịch mỗi ngày cũng chỉ rơi vào khoảng từ 30-50 tỷ USD.
Theo một góc nhìn khác từ những ước tính của Bank for International Settlements (BIS) và World Federation of Exchanges (WFE) đã cho thấy khối lượng của giao dịch trên toàn cầu đến từ những sàn chứng khoán sẽ đạt mức hàng nghìn tỷ đô mỗi ngày, biểu hiện cho sự nổi trội đối với quy mô cũng như thanh khoản đối với thị trường về tài chính truyền thống khi đặt cạnh thị trường tiền điện tử.
Tính chất của việc đầu cơ
Tính chất đầu cơ là một nguyên nhân nghiêm trọng đẩy cao tình trạng Volatility của thị trường. Một nghiên cứu vào năm 2021 của Chainalysis đã đưa ra rằng hơn 80% các giao dịch ở thị trường crypto đều xuất phát từ những nhà đầu cơ với mục đích tìm kiếm lợi nhuận trong thời gian ngắn. Qua đó có thể thấy rằng tính chất đầu cơ sẽ nắm ưu thế và cũng là nguyên nhân chính gây nên sự biến động mạnh ở giá trí của những loại tiền kỹ thuật số.
Quy định về pháp lý và nguồn tin tức
Bên cạnh đó các yếu tố liên quan đến quy định về pháp lý của những quốc giá sẽ tác động trực tiếp đến mức giá và biên độ biến động từ thị trường tiền mã hoá.
Cuối cùng là nhân tố tin tức và mạng xã hội cũng đóng vai trò lớn vào việc làm tăng chỉ số Volatility. Các thông tin hay phát ngôn đến từ những nhân vật có sức ảnh hưởng như tỷ phú Elon Musk đã tác động trực tiếp đến biến động tăng hoặc giảm của những loại crypto. Đây là sự phản ánh trạng thái nhạy cảm từ thị trường crypto cùng những thông tin có nguồn gốc từ mạng xã hội cùng những phương tiện truyền thông.
Bitcoin đã đợt giảm 12% vào ngày 12/5/2021 ngay sau khi Elon Musk đưa ra thông báo Tesla sẽ ngừng lại việc chấp nhận Bitcoin như phương tiện thanh toán, lý do được nhắc đến là vì lo ngại đến khối lượng khí thải carbon thải ra môi trường khi khai thác Bitcoin khá lớn.
Điều lo lắng này đã được đẩy lên cao trào khi hàng loạt tweet đã được Musk đăng tải mâu thuẫn đối với Bitcoin, làm cho những nhà đầu tư trở nên hoang mang và mất đi định hướng của thị trường.
Kế tiếp đó, Trung Quốc đã giáng thêm một đòn vào thị trường crypto khi ngày thứ Tư quốc gia này đã đưa ra thông báo sẽ siết chặt vấn đề dùng tiền kỹ thuật số.
Ngân hàng Trung ương của Trung Quốc đã phát cảnh báo những tổ chức, cơ quan tài chính cũng như doanh nghiệp trong nước sẽ không được phép chấp nhận những loại tiền kỹ thuật số như một phương tiện dùng để thanh toán, đồng thời cũng không cung cấp những dịch vụ có liên quan đến vấn đề tiền mã hoá.
Sẽ hình thành nên sự e ngại về những quy định mạnh tay này sẽ làm cho thị trường rơi vào trạng thái hoảng loạn, kéo theo làn sóng bán tháo ồ ạt trên thị trường.
>> Xem thêm: Panic Sell là gì? Làm thế nào để nhận diện và tránh rủi ro này trong đầu tư?
Bitcoin đã rơi tự do ngay trước khi bước vào giai đoạn phục hồi nhẹ và dần ổn định. Những đồng tiền kỹ thuật số khác cũng sẽ đối mặt với mức độ ảnh hưởng nặng nề. Ví dụ, đồng Ethereum đã hao hụt hơn 40%, trong khi đó Dogecoin và Binance Coin giảm độ ảnh hưởng hơn khoảng 30%.
Vào ngày thứ Năm, sự phục hồi của Bitcoin đã có sự khởi sắc và vượt qua được mức 41,000 USD. Nhưng đến ngày thứ Sáu thì Trung Quốc lại một lần nữa tiếp tục nhấn mạnh về sự cần thiết trong việc siết chặt đối với thị trường tiền kỹ thuật số, Bitcoin lại chứng kiến sự sụt giảm về mức 37,000 USD. Những đồng tiền kỹ thuật số khác lại tiếp tục rơi vào suy giảm cùng sắc đỏ.
Nhà đầu tư crypto sẽ chịu ảnh hưởng như thế nào với Volatility?
Volatility không chỉ gây tác động đến giá cả mà nó còn gây ảnh hưởng đến chiến lược và tâm lý của nhà đầu tư. Từ sự dao động mạnh mẽ, các cơ hội đem đến lợi nhuận cao luôn kèm theo những rủi ro lớn. Đa phần những nhà đầu tư đều tìm thấy cơ hội ở những đợt có sự biến động lớn của crypto, đáng chú ý là các nhà giao dịch đầu tư theo hướng ngắn hạn (day traders) hay những nhà đầu cơ.
Năm 2020, môt nghiên cứu của Investopedia đã đưa ra nhận định rằng các nhà đầu tư theo hướng ngắn hạn có khả năng thu lợi nhuận trong khoảng từ 10% cho đến 50% trong vòng một ngày, dựa vào Volatility cao.
Nhưng điều này sẽ có rủi ro đi kèm theo. Các đợt giảm giá mạnh có khả năng làm cho nhà đầu tư thiệt hại toàn bộ nguồn vốn trong khoảng thời gian ngắn nếu nhà đầu tư không có chiến lược quản lý rủi ro hợp lý.
Bitcoin đã giảm đi hơn 30% về giá trị vào tháng 5/2021 chỉ trong khoảng thời gian 2 tuần từ những e ngại về vấn đề pháp lý của Trung Quốc và sức ảnh hưởng từ những phát ngôn của Elon Musk đề cập đến việc Tesla sẽ không chấp nhận Bitcoin do lo ngại những vấn đề gây ảnh hưởng đến môi trường.
Sự kiện trên đã gây nên đợt sóng bán tháo rất lớn, chủ yếu là những nhà đầu tư đơn lẻ. Một báo cáo được đưa ra từ Chainalysis thì tổng giá trị đã bị thiệt hại đối với thị trường ở đợt sụt giảm trên lên đến con số hàng trăm tỷ đô, so với ước tính về tổng giá trị của vốn hoá thì thị trường crypto đã giảm từ mức 2.56 nghìn tỷ đô xuống mức 1.76 nghìn tỷ đô, đồng nghĩa với việc mức giảm xấp xỉ 800 tỷ đô.
Volatility cũng tác động không nhỏ đến tâm lý của nhà đầu tư. Vào những giai đoạn thị trường có biến động mạnh thì trader có thể bị cuốn theo dòng cảm xúc, sẽ ở trong trạng thái quá lạc quan nếu giá tăng hay lo sợ nếu giá giảm.
The Journal of Behavioral Finance đã đưa ra một nghiên cứu có liên quan đến hiệu ứng FOMO, cho rằng điều này sẽ làm cho những nhà đầu tư thu mua coin vào khi giá có sự tăng mạnh vì lo sợ lỡ mất cơ hội để kiếm lời. Do đó mà họ đã tiến vào thị trường với mức giá cao, sau đó nếu giá có sự suy giảm một cách đột ngột thì trader sẽ phải chịu một khoản lỗ không hề nhỏ.
Năm 2021, Chainalysis cũng đã đưa ra một báo cáo nhằm nhấn mạnh về vai trò của FOMO ở những đợt tăng giá trong ngắn hạn của các loại tiền mã hoá.
Theo báo cáo trên thì khi giá của Ethereum và Bitcoin tăng mạnh dẫn đến thu hút thêm nhiều nhà đầu tư mới vì khả năng thu lợi nhuận cao, nhà đầu tư sẽ mua vào ở đỉnh giá Từ đó dẫn đến việc “mua cao, bán thấp” sẽ trở nên phổ biến hơn, đặc biệt là những đợt điều chỉnh mạnh mẽ sau đó, làm cho nhiều nhà đầu tư phải chịu sự thua lỗ.
Biện pháp phòng tránh và kiểm soát rủi ro liên quan đến Volatility trong Crypto
Đa dạng hóa về danh mục đầu tư
Để hạn chế những rủi ro không đáng có liên quan đến Volatility, nhà đầu tư nên áp dụng những chiến lược thích hợp trong việc quản lý rủi ro. Đa dạng hoá các danh mục đầu tư là một chiến lược khá phổ biến. Thay vì dồn hết nguồn vốn đang có vào duy nhất một loại crypto thì những nhà đầu tư nên phân bổ nguồn vốn cho nhiều loại tài sản khác chẳng hạn như Ethereum, Bitcoin cùng những loại stablecoin. Việc này sẽ hỗ trợ làm giảm đi rủi ro nếu một loại tài sản nào đó giảm giá nhanh chóng, những loại tài sản khác được đầu tư sẽ không chịu ảnh hưởng cùng lúc.
Stablecoin cũng là một trong các công cụ giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nhà đầu tư phòng chống Volatility. Giá trị tài sản ổn định là thứ gắn liền với stablecoin như USD, hỗ trợ nhà đầu tư có thể giữ được giá trị của tài sản mà bản thân sở hữu vào giai đoạn thị trường đầy biến động.
Ví dụ, vào năm 2021 khi Bitcoin giảm đi 30% giá trị thì vẫn có các loại stablecoin vẫn có thể giữ vững giá trị, bảo vệ nguồn vốn của các nhà đầu tư đã đổ vốn vào chúng.
Sử dụng công cụ cắt lỗ – Stop loss
Cắt lỗ hay stop loss cũng là một trong những công cụ sử dụng hiệu quả trong việc làm giảm đi rủi ro. Khi đặt lệnh stop loss, nó sẽ bán tài sản một cách tự động khi giá sụt giảm đến mức đã đặt ra trước đó, hạn chế cho nhà đầu tư phải chịu thua lỗ qua nhiều khi gặp những trường hợp giảm giá mạnh.
Chiến lược HODL
Chiến lược HODL hay Hold On for Dear Life cũng là một trong các phương thức phổ biến dành cho các nhà đầu tư dài hạn. Thay vì thể hiện sự lo lắng đối với những biến động trong ngắn hạn, trader sẽ giữ tài sản với thời gian dài, đặt niềm tin vào sự hồi phục và tăng trưởng của giá trong tương lai.
Đây là một chiến lược đã được chứng minh tính hiệu quả trong những tính huống thực tế. Ví dụ, các nhà đầu tư đã mua Bitcoin từ năm 2013 và giữ lại nó cho đến năm 2021 thì mức tăng trưởng hiện tại đã lên đến hàng nghìn phần trăm, kể cả gặp vô vàn biến động trong khoảng thời gian đó.
Bên việc đó, tiến hành nghiên cứu cẩn thận những dự án cũng như những loại tài sản mã hoá cũng giữ vai trò quan trọng. Nhà đầu tư cần phải hiểu rõ những thông tin về dự án, nhóm nhà sáng lập và kế hoạch phát triển trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Thông qua việc nghiên cứu cẩm trọng thì làm cho nhà đầu tư tăng sự tự tin hơn đối với việc quản lý các danh mục đầu tư cũng như hạn chế những rủi ro vì thiếu thông tin.
Các công cụ giao dịch dùng để quản lý biến động trong crypto đạt hiểu cao
Việc hiểu và sử dụng các chỉ báo giao dịch sau không chỉ giúp bạn kiểm soát biến động tốt hơn, mà còn mở ra cơ hội khai thác tiềm năng từ thị trường crypto đầy sôi động.
Phân tích Volume
Phân tích khối lượng sẽ có mối liên hệ đối với việc nghiên cứu về tổng thể khối lượng giao dịch của tài sản mã hoá (tổng khối lượng bán và mua) vào khoảng thời gian nhất định, ví dụ như 24 giờ, 14 ngày hoặc 30 ngày hay 3 tháng và cũng có thể nhiều hơn. Đa phần các chuyên gia phân tích đều có niềm tin vào sự đột biến đối với khối lượng đã xảy ra tại thời điểm trước khi tăng giá, mặt khác thì sự sụt giảm đối với khối lượng được gây ra do tổn thất giá.
Đường Trung Bình Động (MA)
Đường trung bình động hay đường MA được xem là một công cụ có thể hỗ trợ trực quan đối với hiệu quả khi nghiên cứu sự biến động trong tài sản mã hoá. MA đơn giản sẽ được tính toán thông qua công thức tính trung bình đối với một vài mức giá mới cụ thể (chẳng hạn như giá đóng cửa mỗi ngày) của một tài sản mã hoá. Tiếp đó, những mức trung bình trên sẽ được vẽ đồng thời cùng đường giá chính ở biểu đồ.
Thường thì con số điển hình được sử dụng trong những phép tính là 5, 10, 20, 50 hay 200 nhưng cũng sẽ có sự thay đổi dựa vào lựa chọn từ nhà phân tích. Những đường giá được bắt đầu từ MA thường có sự mượt mà hơn so với những đường giá tài sản trên thực tế, đem đến một công cụ mang tính trực quan vô cùng hữu ích trong việc tìm ra những đợt đảo chiều của xu hướng trong tương lai.
Dải Bollinger
Dải Bollinger cũng là một trong những công cụ mang tính trực quan nhằm tìm ra xu hướng cùng động lượng cho tài sản. Biểu đồ Bollinger Bands sẽ được tạo bởi ba đường là đường giá của trung bình động trong 20 ngày, đường phía trên đặt ở vị trí hai độ lệch chuẩn của đường MA cùng đường phía dưới được đặt ở vị trí hai độ lệch so với đường tiêu chuẩn nằm dưới đường MA. Số khoảng thời gian của đường MA có thể sửa đổi cũng như số độ lệch so với tiêu chuẩn được sử dụng vào những đường dưới và trên, phụ thuộc vào sở thích mà nhà phân tích định hướng.
Phạm vi trung bình thực tế
Phạm vi trung bình thực tế (ATR) là một chỉ báo dạng trung bình động trong khoảng 14 ngày dành cho phạm vi thực của một tài sản. Đối với mỗi giá trị của phạm vi thực tế sẽ là sự chênh lệch giữa mức cao ở gần nhất với mức thấp ở gần nhất của khối lượng tài sản. ATR được đánh giá là một phương pháp hiệu quả trong việc xem xét và đánh giá sự biến động về giá của một loại tài sản.
Hồi quy Fibonacci
Fibonacci retracement được đánh giá là một công cụ có thể hỗ trợ để xem xét giá, tìm ra được vùng kháng cự và hỗ trợ. Dùng Fibonacci retracement, đầu tiên trader nên xem xét cả hai thái cực của giá vào một khoảng thời gian cụ thể ở biểu đồ giá: mức dao động cao cùng mức dao động thấp. Kế tiếp, trader nên tính toán và tiến hành vẽ một vài điểm giá được nằm trong phạm vi, thể hiện bằng biểu đồ ngang. Những mức giá này sẽ tương thích với 78,6%, 61,8%, 50%, 38,2%, 23,6% của phạm vi. Các tỷ lệ phần trăm trên đều dựa vào số Fibonacci, diễn ra ở nhiều chuỗi trong thực tế.
Trong trường hợp giá của tài sản chạm đến mức Fibonacci có vị trí nằm ngang ở trên biểu đồ thì nó sẽ đem đến cho nhà giao dịch một chỉ báo có liên quan đến khả năng về sự đảo ngược của giá, tiếp đó là củng cố và phá vỡ đi mức giá tiềm ẩn.
Chỉ số về Sức Mạnh Tương Đối (RSI)
Chỉ số về sức mạnh tương đối hay RSI là một chỉ báo được xem là thước đo dùng trong phân tích kỹ thuật để báo hiệu một tài sản đang bị quá mua (vì điều chỉnh) hoặc quá bán (vì phục hồi). RSI là con số đại diện cho một mức giá trị đi từ 0 đến 10. Những giá trị đạt trên 70 thể hiện tài sản đang bị quá mua, mặt khác nếu các giá trị này dưới 30 thì sẽ dấu hiệu tài sản đang bị quá bán.
Thị trường Crypto biến động sẽ khác gì với thị trường truyền thống?
Biến động của thị trường crypto thường sẽ cao hơn đáng kể khi so sánh với thị trường chứng khoán khi có biến động và thường thì con số này cũng sẽ vượt qua mức biến động mà thị trường hàng hoá thường có. Bitcoin được đánh giá có sự ổn định hơn so với những altcoin có nguồn vốn hoá nhỏ hơn cũng không phải là ngoại lệ, Bitcoin vẫn có biến động vô cùng cao khi so sánh với thị trường truyền thống.
Dù hiện tại biến động của Bitcoin trong một năm có thể đang giảm nhưng nó vẫn nằm ở mức 40% (số liệu lấy đến tháng 4/2024). Trái lại thì sự biến động trong vòng một năm của cổ phiếu trên toàn cầu (ACWI IMI), trái phiếu Mỹ (US Agg) và vàng đều thấp hơn 10% (số liệu tính đến tháng 4/2024), gấp 4 lần khi so với Bitcoin.
Những yếu tố chính đóng góp cho sự biến động ngày càng tăng cao của thị trường crypto khi so sánh với những thị trường tài chính truyền thống là:
- Thị trường vẫn còn trong giai đoạn phát triển, chưa hoàn toàn trưởng thành.
- Đa phần là những nhà đầu tư “non tay” và nghiệp dư vì lý do rào cản của việc gia nhập thị trường khá thấp.
- Nhìn chung, một nhóm các nhà đầu tư trẻ tuổi dùng mạng xã hội vô cùng rộng rãi, đây là một khởi nguồn có thể tác động vào tâm lý của thị trường hướng về sự cường điệu.
- Mức thanh khoản cũng như khối lượng giao dịch khá thấp đối với đa phần những loại tài sản mà không phải là coin nằm trong top đầu.
- Cá voi thống trị thị trường cùng mức độ dễ dàng một cách tương đối dẫn đến chúng có khả năng tác động đến tổng thể của thị trường.
- Không có nhiều quy định ràng buộc làm cho thị trường crypto trở nên nhạy cảm với những chiêu trò lừa đảo cũng như sự cường điệu trong crypto cũng được thúc đẩy mạnh hơn.
- Tính khả dụng trong việc thực hiện giao dịch là 24/7.
Volatility là gì? Biến động thị trường crypto tạo ra không ít thách thức nhưng cũng mang lại cơ hội lợi nhuận hấp dẫn cho những nhà đầu tư dám chấp nhận môi trường rủi ro cao, lợi nhuận lớn. Với đặc điểm non trẻ, quy định ít ỏi, khả năng giao dịch 24/7 và nhạy cảm với những thay đổi tâm lý, thị trường crypto sẽ tiếp tục phát triển và biến động mạnh mẽ. Trong bối cảnh này, việc quản lý biến động cao là điều thiết yếu và các nhà giao dịch cần áp dụng các phương pháp, chỉ báo, cũng như loại lệnh phù hợp để tối ưu hóa chiến lược của mình.
Xem thêm:
Bid Ask là gì? Bí mật đằng sau giá mua và bán trong thị trường crypto
Tìm hiểu APY và APR: Công cụ đơn giản để so sánh lợi nhuận thực tế
Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.
