Soulbound Token (SBT) là gì? Khám phá cách hoạt động của SBT

SBT là gì? Bài viết này sẽ là nguồn tài liệu hữu ích giúp bạn giải mã thuật ngữ Soulbound Token một cách cặn kẽ. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá cơ chế hoạt động độc đáo của SBT và làm rõ những ứng dụng tiềm năng mà chúng có thể mang lại cho thị trường Crypto. Hãy cùng Coin568 theo dõi bài viết dưới đây để có được câu trả lời đầy đủ cho những thắc mắc của bạn.

Soulbound Token là gì?

Soulbound Token (SBT) là một loại token đặc biệt với đặc tính không thể chuyển nhượng. Điểm nổi bật của SBT là khả năng xác thực công khai và minh bạch, đồng thời gắn liền với một địa chỉ ví “Soul” duy nhất. Trong thế giới Web3, SBT đóng vai trò như một bản sơ yếu lý lịch (CV) số, giúp người dùng thể hiện các thông tin quan trọng như tư cách thành viên, những thành tựu đã đạt được và các mối liên kết cá nhân của họ.

Tương tự như Non-fungible Token (NFT), Soulbound Token (SBT) mang những đặc điểm tương đồng về tính duy nhất của mỗi token và khả năng lưu trữ vĩnh viễn mọi thông tin liên quan trên blockchain. Tuy nhiên, điểm khác biệt then chốt so với NFT là SBT được thiết kế với mục đích không thể chuyển nhượng và neo đậu cố định vào chiếc ví “Soul” đã tạo ra chúng.

Soulbound Token (SBT) là một khái niệm được khởi xướng bởi ba nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong giới công nghệ và kinh tế:

• Glen Weyl: người sáng lập RadicalxChange, một nhà kinh tế học nổi bật và nhà nghiên cứu tại Microsoft Research New England
• Puja Ohlhaver: cố vấn chiến lược đóng vai trò quan trọng tại Flashbots
• Vitalik Buterin: nhà sáng lập ra nền tảng blockchain Ethereum, một trong những dự án tiền điện tử hàng đầu thế giới.

Vitalik Buterin đã chia sẻ rằng ý tưởng về Soulbound Token bắt nguồn từ cảm hứng trong tựa game trực tuyến nổi tiếng World of Warcraft (WoW). Trong WoW, khi người chơi vượt qua các thử thách và hoàn thành nhiệm vụ, họ sẽ nhận được những phần thưởng đặc biệt gọi là “soulbound items”. Những vật phẩm “soulbound” này trong WoW cũng không thể giao dịch hoặc trao đổi giữa những người chơi khác.

Tóm lại, SBT có thể được hiểu là: một loại token đặc biệt lưu giữ các thông tin xác thực về một cá nhân. Thông tin này được mã hóa dưới hình thức NFT và bảo tồn vĩnh viễn trong ví blockchain cá nhân của người dùng. Về chức năng, SBT đóng vai trò tương tự như một hồ sơ lý lịch (CV) trong thế giới Web3, ghi chép lại quá trình và thành tựu, qua đó nâng cao uy tín và vị thế của người dùng.

Bên cạnh đó, SBT còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác. Vậy cách thức hoạt động của SBT là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu ngay sau đây.

Cách thức Soulbound Token hoạt động

Về cơ bản, chức năng và cơ chế hoạt động của Soulbound Token có nhiều nét tương đồng đáng kể so với NFT, ngoại trừ một điểm khác biệt mấu chốt chính là khả năng giao dịch. Do đó, Vitalik Buterin đã phân loại token này như một biến thể đặc biệt của NFT.

Tương tự như NFT, mỗi SBT là một thực thể duy nhất, không thể chia cắt thành đơn vị nhỏ hơn, không thể thay thế bằng token khác và có thể mang theo nhiều loại dữ liệu thuộc tính khác nhau.

Như đã phân tích ở trên, Soulbound Token về cơ bản là việc chuyển đổi tất cả những thông tin cấu thành nên một cá nhân hoặc một tổ chức thành dạng token. Những thông tin này có thể bao gồm đặc điểm nhận dạng, năng lực chuyên môn, thành tích đạt được và nhiều khía cạnh khác. SBT được thiết kế với mục tiêu chính là kiến tạo các xã hội phi tập trung (DeSoc).

Trong hệ sinh thái này, SBT được phát hành và lưu trữ một cách an toàn trong các ví đặc biệt được gọi là “soul”. Ngoài vai trò là nơi chứa đựng SBT, ví “soul” còn đóng vai trò quan trọng trong việc xác minh nguồn gốc và tính xác thực của chính những SBT đó.

Cần lưu ý rằng các địa chỉ Soul không chỉ là nơi chứa SBT mà còn là “SBT creator”, tức là chỉ có các địa chỉ Soul mới được phép cấp phát và chứng thực SBT cho các ví khác trong hệ sinh thái.

Quy trình hoạt động như sau: Ví Soul A sau khi thẩm định tính chính xác của thông tin có thể phát hành SBT để xác nhận thông tin đó cho ví Soul B. Điểm đặc biệt quan trọng là sau khi SBT đã được cấp cho ví Soul B, nó sẽ trở thành một phần không thể tách rời của ví đó trong suốt thời gian tồn tại của SBT.

Do được xây dựng trên nền tảng blockchain, mọi thông tin liên quan đến SBT bao gồm bản thân SBT, ví phát hành SBT và địa chỉ Soul đều được công khai minh bạch và lưu trữ vĩnh viễn, cho phép bất kỳ ai cũng có thể tìm kiếm và nắm bắt thông tin về quá trình tồn tại của một Soulbound Token. Về phía người dùng, hệ thống cũng mang đến sự linh hoạt khi cho phép một cá nhân sở hữu đồng thời nhiều địa chỉ Soul khác nhau.

Vai trò và tầm quan trọng của SBT – Soulbound Token là gì?

Sự phát triển của Web3 và hệ sinh thái xoay quanh nó đang diễn ra với tốc độ đáng kinh ngạc trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, cùng với những tiềm năng đó, không thể bỏ qua những thách thức và hạn chế vẫn còn đang hiện hữu trong hệ sinh thái Web3.

Một trong những thách thức lớn nhất mà Web3 đang phải đối mặt chính là sự thiếu vắng các cơ chế xây dựng lòng tin giữa cộng đồng người dùng. Tình trạng này xuất phát từ việc Web3 ưu tiên bảo mật và cho phép người dùng ẩn danh tuyệt đối khi tham gia vào các giao thức khác nhau, khiến việc xác định độ tin cậy trở nên khó khăn.

Vừa qua, bộ sưu tập NFT đình đám Azuki đã chứng kiến giá trị chạm đáy lịch sử (All-time-low), sau những ồn ào không đáng có liên quan đến việc nhà sáng lập dự án từng bỏ rơi nhiều dự án trước đó. Sự cố này đã gây tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của bộ sưu tập Azuki, đồng thời dấy lên làn sóng tranh luận gay gắt trong cộng đồng những người quan tâm đến NFT.

Tương tự, vụ việc Solend bị thao túng quyền lực cũng là một minh chứng rõ ràng. Khi dự án này triển khai các đề xuất quan trọng và kêu gọi người dùng tham gia bỏ phiếu, một ví cá voi với lượng token SLND khổng lồ đã xuất hiện và tham gia voting. Đáng chú ý, chỉ một ví này đã chiếm tới 90% tổng số SLND được dùng để bỏ phiếu. Kết quả là, ví cá voi này gần như hoàn toàn chi phối và quyết định kết quả cuối cùng của cuộc bỏ phiếu.

Ngoài những vấn đề đã nêu, Web3 vẫn còn tồn tại một số nhược điểm khác cần khắc phục:

• Sự lệ thuộc của các giao thức Web3 vào cơ sở hạ tầng tập trung của Web2. Ví dụ, các DAO dù mang bản chất phi tập trung thì vẫn phải dựa vào Discord, một nền tảng Web2, để quản lý cộng đồng và bảo vệ khỏi tấn công Sybil.
• Các bộ sưu tập NFT thường xuyên phải dựa vào các nền tảng Web2 như Twitter hoặc OpenSea để chứng minh tính xác thực và nguồn gốc
• Sự phát triển của các nền tảng cho vay không thế chấp trong Web3 còn gặp nhiều trở ngại. Lý do là bởi Web3 thiếu một cơ chế đánh giá tín dụng hiệu quả và tính ẩn danh của người dùng cũng làm gia tăng rủi ro cho các khoản vay không có tài sản đảm bảo.

Soulbound Token ra đời với sứ mệnh góp phần hiện thực hóa tầm nhìn về một xã hội phi tập trung (Decentralized Society), đồng thời hướng tới việc khắc phục một số hạn chế cố hữu của Web3.

Chính nhờ đặc tính không thể chuyển nhượng và mang đậm dấu ấn cá nhân, SBT đóng vai trò như một công cụ đắc lực, cho phép các giao thức vận hành dựa trên nền tảng của sự tin tưởng, đồng thời vẫn đảm bảo quyền riêng tư cho người dùng.

Để dễ hình dung, NFT đóng vai trò xác thực quyền sở hữu tài sản,còn SBT được thiết kế để chứng minh danh tính và mức độ tin cậy của một người.

Hãy thử tưởng tượng, với sự hỗ trợ của SBT, bạn hoàn toàn có thể tra cứu toàn bộ lịch sử giao dịch và uy tín trong kinh doanh của một đối tác tiềm năng trước khi quyết định cho vay vốn. Tương tự, bạn cũng có thể dễ dàng kiểm chứng kinh nghiệm làm việc và năng lực thực tế của một ứng viên trước khi tuyển dụng.

Nếu mô hình hoạt động này được triển khai rộng rãi dựa trên nền tảng SBT, chúng ta sẽ chứng kiến một cuộc cách mạng thực sự trong cách nhìn nhận và quản lý danh tính người dùng trong không gian Web3.

Các ứng dụng của Soulbound Token (SBT) trong thực tế

Ngoài đời sống thực tế thì các ứng dụng của Soulbound Token là gì?

Đối với NFT

Các bộ sưu tập NFT hiện tại đang vướng phải tình trạng lệ thuộc vào các nền tảng tập trung để duy trì hoạt động và xác minh nguồn gốc. Để khắc phục vấn đề này, các nghệ sĩ NFT có thể tích hợp Soulbound Token vào bộ sưu tập của mình. Giải pháp này mang lại lợi ích thiết thực cho người dùng, giúp họ dễ dàng truy xuất nguồn gốc tác phẩm nghệ thuật số, tránh được nguy cơ bị lừa đảo bởi các sản phẩm giả mạo. Đồng thời, SBT cũng hỗ trợ các nghệ sĩ NFT xây dựng và củng cố danh tiếng vững chắc trong cộng đồng.

Đối với DAO

Việc sử dụng Soulbound Token (SBT) có tiềm năng to lớn trong việc tăng cường khả năng phòng thủ cho các DAO trước nguy cơ tấn công Sybil. Tấn công Sybil được định nghĩa là một phương thức tấn công an ninh mạng, trong đó kẻ tấn công nỗ lực giành quyền chi phối hệ thống mạng lưới thông qua việc tạo lập một số lượng lớn các tài khoản, node, định dạng hoặc thiết bị máy tính giả mạo.

Trong lĩnh vực tiền mã hoá, các quyết định quan trọng của DAO thường dựa trên cơ chế bỏ phiếu bằng token quản trị. Điều này tạo ra một lỗ hổng bởi vì nếu một chủ thể kiểm soát phần lớn lượng token, họ có thể dễ dàng thao túng và chi phối toàn bộ quá trình quản trị protocol.

Những vấn đề nêu trên hoàn toàn có thể được khắc phục bằng cách ứng dụng SBT để đại diện cho quyền biểu quyết trong các DAO. Do SBT không thể được mua bán hay chuyển giao, điều này triệt tiêu khả năng các “cá voi crypto” tích lũy đủ token để tiến hành tấn công Sybil.

Thêm vào đó, hệ thống biểu quyết có thể được nâng cấp bằng cách chỉ trao quyền voting cho những ví Soul nào nắm giữ các SBT đáp ứng các tiêu chí cụ thể. Ví dụ như: ví Soul phải sở hữu SBT chứng minh giấy phép hành nghề, chứng nhận trình độ học vấn hoặc được xác thực bởi các ví Soul uy tín khác…

Ví dụ điển hình nhất về ứng dụng Soulbound Token trong thực tế phải kể đến Optimism. Dự án này đã đi đầu trong việc triển khai hệ thống quản trị mới mang tên Citizen House. Để trở thành thành viên của Citizen House và có quyền tham gia quản trị, người dùng cần sở hữu Citizen NFT – một loại token đặc biệt được phát hành dưới dạng Soulbound NFT. Sự ra đời của mô hình quản trị Citizen House đã nhận được sự đánh giá cao và sự ủng hộ công khai từ Vitalik Buterin, cha đẻ của Ethereum.

Defi Lending

Vay tín chấp là hình thức cho vay không cần tài sản đảm bảo. Đây vốn là một sản phẩm quen thuộc và phổ biến trong thị trường tài chính truyền thống và đã được các ngân hàng triển khai từ lâu.

Tuy nhiên, đáng ngạc nhiên là các nền tảng DeFi Lending, ngay cả những tên tuổi hàng đầu như Aave hay Compound, vẫn chưa thể cung cấp dịch vụ vay tín chấp. Lý do chính là bởi sự tập trung vào tính phi tập trung và ẩn danh trong môi trường DeFi.

Với sự xuất hiện của SBT, các giao thức DeFi đã mở ra cơ hội cung cấp các khoản vay không cần tài sản thế chấp. Bằng cách tận dụng ví soul để xác định lý lịch tài chính và đánh giá điểm tín dụng xã hội, SBT đã mở ra hướng đi mới cho vay tín chấp trong hệ sinh thái DeFi.

Sơ yếu lý lịch điện tử

Soulbound Token còn có ứng dụng thực tế trong việc chứng minh các loại chứng nhận và kỹ năng.

Chẳng hạn, một cơ sở đào tạo có thể phát hành SBT để chứng nhận tốt nghiệp cho học viên đã hoàn thành khóa học. Điểm khác biệt quan trọng là nếu trung tâm này cấp chứng chỉ dưới dạng NFT thông thường, học viên có thể dễ dàng bán lại chứng chỉ đó trên các chợ giao dịch NFT. Tuy nhiên, với Soulbound Token thì tính chất không thể chuyển nhượng loại bỏ hoàn toàn khả năng mua bán này.

Tương tự như các ứng dụng khác trong hệ sinh thái Web3, SBT có thể được sử dụng để chứng minh một cách chính thức những đóng góp quan trọng mà một cá nhân đã thực hiện cho một DAO nhất định hoặc xác nhận một cách đáng tin cậy sự tham gia và hoạt động tích cực của người đó trong một cộng đồng trực tuyến. Điểm ưu việt là mọi thông tin liên quan đến các chứng nhận này đều được công bố rộng rãi và có thể được xác thực một cách độc lập trên blockchain.

Souldrops

Soulbound Token mở ra một hướng tiếp cận mới trong việc phân bổ token quản trị cho các dự án. Khác với cách thức truyền thống là phân phối token thông qua các đợt token sale hoặc airdrop vốn tiềm ẩn nguy cơ phân bổ không đúng đối tượng (không đến được tay những người thực sự đóng góp cho dự án) hoặc dễ bị lợi dụng để thực hiện tấn công Sybil.

Liên quan đến SBT, Vitalik Buterin đã đề xuất một cách thức giúp các dự án nâng cao chất lượng của các đợt airdrop. Cụ thể, ông gợi ý rằng các dự án có thể phân bổ token quản trị thông qua hình thức airdrop nhưng ưu tiên nhắm đến các ví soul. Tiêu chí lựa chọn các ví soul này là dựa trên việc chúng sở hữu SBT thể hiện rõ ràng điểm uy tín, mức độ tham gia tích cực của họ vào các hoạt động của giao thức trong quá khứ.

Cách thức SBT xây dựng một nền tảng xã hội phi tập trung

Soulbound Token vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu và dự kiến sẽ cần thêm thời gian trước khi được ứng dụng rộng rãi. Tuy vậy, tiềm năng ứng dụng của SBT trong việc kiến tạo một xã hội phi tập trung là vô cùng lớn, thậm chí vượt xa những gì chúng ta có thể hình dung ở thời điểm hiện tại. Những ví dụ thực tế đã được đề cập, như ứng dụng trong tuyển dụng, đăng ký vay thế chấp, quản lý thành viên tổ chức, và đơn giản hóa hồ sơ sức khỏe, chỉ là những bước khởi đầu. Khi SBT được áp dụng rộng rãi hơn trong tương lai, chắc chắn chúng ta sẽ chứng kiến sự ra đời của vô số ứng dụng mới mẻ và hữu ích khác.

SBT được kỳ vọng sẽ là nền tảng vững chắc cho một xã hội phi tập trung, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và chia sẻ dữ liệu một cách hiệu quả và minh bạch. Thêm vào đó, về mặt lý thuyết, SBT còn có khả năng phát triển thành một hệ thống đánh giá uy tín xã hội công bằng, hạn chế tối đa tình trạng thiên vị và các hình thức lạm dụng quyền lực khác. Xét về ứng dụng tương lai, SBT có thể được tận dụng để hỗ trợ con người trong nhiều lĩnh vực quan trọng, từ việc nộp hồ sơ vào đại học, lựa chọn đối tác kinh doanh, tìm kiếm nhân sự phù hợp cho công ty, đến việc chọn lựa tổ chức từ thiện đáng tin cậy để quyên góp,…

Xã hội Web 3.0 trao quyền kiểm soát trực tiếp và toàn diện dữ liệu cá nhân cho người dùng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình trao đổi và chia sẻ dữ liệu diễn ra nhanh chóng và chính xác hơn bao giờ hết. Khi các công nghệ xoay quanh token hướng tâm ngày càng được hoàn thiện và ứng dụng rộng rãi, chúng ta có thể kỳ vọng vào những bước tiến vượt bậc trong việc bảo vệ quyền riêng tư cá nhân, tăng cường tốc độ xử lý thông tin, thúc đẩy sự bình đẳng trong truy cập và sử dụng dữ liệu cùng nhiều cải thiện đáng kể khác cho trải nghiệm người dùng.

Tổng kết ưu và nhược điểm của Soulbound Token

Từ những nội dung trên của Soulbound Token, ta có thể thấy đây là một công cụ tiềm năng để xây dựng danh tính số và xã hội phi tập trung. Tuy nhiên, liệu SBT có thực sự là giải pháp tối ưu? Hãy cùng xem xét những ưu và nhược điểm để hiểu rõ hơn về tác động của nó nhé.

Ưu điểm của Soulbound Token

• Tăng cường độ tin cậy trong hệ sinh thái phi tập trung: Soulbound Token (SBT) giúp xây dựng danh tiếng và uy tín bền vững, từ đó thúc đẩy niềm tin giữa các bên tham gia.
• Mở ra cơ hội cho vay không thế chấp trong DeFi: Các nền tảng tài chính phi tập trung có thể tận dụng SBT để đánh giá uy tín tín dụng, cho phép cung cấp các khoản vay mà không cần tài sản thế chấp.
• Nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong DAO: Việc sử dụng SBT giúp cải thiện cơ chế bỏ phiếu, hạn chế tình trạng mua quyền lực và đảm bảo rằng quyền biểu quyết phản ánh chính xác danh tiếng của thành viên.
• Xác thực danh tính và thành tựu cá nhân: SBT có thể được ứng dụng để cấp chứng chỉ, danh hiệu hoặc ghi nhận thành tích trong các lĩnh vực như giáo dục, nghề nghiệp và cộng đồng.

Nhược điểm của Soulbound Token

• Vấn đề quyền riêng tư: Do dữ liệu trên SBT được ghi nhận vĩnh viễn trên blockchain, thông tin cá nhân của người dùng có thể bị công khai làm giảm tính ẩn danh và gây ra rủi ro bảo mật.
• Rủi ro từ chủ sở hữu SBT giả mạo: Một số cá nhân có thể nhận SBT bằng cách đóng góp tích cực cho cộng đồng nhưng thực chất lại duy trì một ví khác để phục vụ lợi ích cá nhân, làm suy giảm độ tin cậy của hệ thống.

Xem thêm:

Fan Token – Cầu nối giữa người hâm mộ và CLB, có đáng để đầu tư hay không?

Exchange Token – Đồng tiền riêng của sàn giao dịch có lợi ích gì?

Tóm lại, có thể thấy được Soulbound Token đang đánh dấu một chương mới, một giai đoạn phát triển tiếp theo đầy hứa hẹn trong không gian tiền điện tử. Mặc dù công nghệ SBT vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và định hình nhưng về bản chất nhưng chúng mang trong mình tiềm năng to lớn để thay đổi diện mạo của nhiều lĩnh vực, từ thế giới kỹ thuật số đến thế giới vật lý hữu hình. Lời hứa mà SBT mang lại là vô cùng rộng mở và chắc chắn sẽ còn được khai phá và mở rộng hơn nữa trong tương lai.