Quantitative Trading là gì? Chiến lược giao dịch định lượng hiệu quả

Quantitative Trading là gì? Đây là phương pháp giao dịch sử dụng mô hình toán học và dữ liệu để đưa ra quyết định mua bán tự động. Không còn dựa vào cảm tính, Quant Trading giúp nhà giao dịch tối ưu chiến lược, giảm rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận. Vậy cách thức hoạt động của Quantitative Trading ra sao? Những chiến lược nào đang được áp dụng hiệu quả? Hãy cùng Coin568 khám phá ngay.

Quantitative Trading là gì?

Giao dịch định lượng hay Quant Trading là gì? Đây là một phương pháp giao dịch dựa trên các mô hình toán học và phân tích dữ liệu tài chính để tự động hóa việc đưa ra quyết định mua bán.

Trước đây, phương pháp này chủ yếu được các tổ chức tài chính lớn như Hedge Fund và ngân hàng sử dụng. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ như AI và điện toán đám mây, Quant Trading đã trở nên phổ biến hơn trong giới đầu tư cá nhân. Ngày nay, họ đang ứng dụng các thuật toán để tối ưu hóa chiến lược và nâng cao hiệu suất giao dịch.

Những điều cần biết trước khi bắt đầu với Quantitative Trading

Nếu muốn là một quant trader chuyên nghiệp trong thị trường crypto, bạn cần trang bị những kiến thức nền tảng quan trọng dưới đây:

Toán học và thống kê – Nền tảng cốt lõi của Quant Trading

Vì các chiến lược Quant Trading dựa trên các mô hình toán học nên hiểu biết về toán học và thống kê là điều không thể thiếu, một số kiến thức quan trọng bạn cần biết bao gồm:

• Xác suất và thống kê: Nắm vững các khái niệm về xác suất, phân phối xác suất và các phương pháp thống kê cơ bản giúp đánh giá dữ liệu thị trường.
• Phân tích hồi quy: Công cụ quan trọng để xác định mối quan hệ giữa các biến số, từ đó hỗ trợ dự đoán xu hướng giá trên thị trường.
• Phân tích chuỗi thời gian: Giúp nhận diện xu hướng và mô hình giá theo thời gian, hỗ trợ dự đoán xu hướng tương lai chính xác hơn.

Lập trình và thuật toán – Công cụ quan trọng để triển khai chiến lược

Để tự động hóa giao dịch và xây dựng các mô hình phân tích, quant trader cần thành thạo lập trình. Một số ngôn ngữ lập trình phổ biến trong lĩnh vực này bao gồm:

• Python: Ngôn ngữ phổ biến nhất nhờ tính linh hoạt với cú pháp dễ học và hệ sinh thái mạnh mẽ qua các thư viện như Pandas, NumPy, SciPy, cùng nhiều công cụ hỗ trợ backtesting và machine learning.
• R: Chuyên sâu về phân tích chuỗi thời gian, thống kê và mô hình hóa dữ liệu tài chính, thường được sử dụng trong nghiên cứu tài chính. Ở Việt Nam, R phổ biến trong học thuật và một số công ty phân tích tài chính.
• C++: Dù ít phổ biến hơn so với Python và R, nhưng vẫn được sử dụng trong các hệ thống giao dịch tần suất cao (HFT) nhờ tốc độ xử lý vượt trội.

Ngoài ra, một số ngôn ngữ khác như C#, MATLAB cũng được sử dụng trong các môi trường giao dịch nhất định.

Hiểu rõ về thị trường tài chính

Ngoài hiểu rõ Quantitative Trading là gì, nhà đầu tư cũng cần nắm bắt cách vận hành của thị trường và các yếu tố ảnh hưởng đến giá tài sản thì mới có thể giao dịch tài chính hiệu quả.

• Kiến thức về thị trường tài chính: Hiểu rõ các loại tài sản (cổ phiếu, trái phiếu, crypto), cơ chế giao dịch trên sàn và các yếu tố tác động đến giá cả.
• Quản lý rủi ro: Trong giao dịch tài chính, rủi ro là điều không thể tránh khỏi. Việc áp dụng các phương pháp quản lý rủi ro hiệu quả giúp duy trì lợi nhuận ổn định trong dài hạn.

Việc kết hợp kiến thức toán học, lập trình và tài chính sẽ giúp một quant trader có nền tảng vững chắc để xây dựng và tối ưu hóa chiến lược giao dịch tự động, nâng cao hiệu suất trên thị trường crypto.

8 mô hình chiến lược Quantitative Trading phổ biến

Mỗi chiến lược Quant Trading đều có những ưu điểm và yêu cầu riêng. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ phụ thuộc vào phong cách giao dịch, mức độ hiểu biết về thị trường và khả năng sử dụng của mỗi nhà đầu tư. Dưới đây là 6 chiến lược giao dịch định lượng (Quant Trading) phổ biến, đặc biệt phù hợp với những nhà giao dịch mới tham gia vào thị trường crypto:

Giao dịch theo xu hướng 

Chiến lược này dựa vào mô hình toán học để xác định hướng di chuyển của giá tài sản đang trong xu hướng tăng hay giảm. Nó thường được áp dụng trong các giao dịch ngắn hạn hoặc trung hạn. Phương pháp này áp dụng nguyên tắc của lý thuyết Dow, cho rằng một khi xu hướng đã hình thành thì nó có xu hướng tiếp tục trong tương lai.

Lệnh được kích hoạt khi giá phá vỡ vùng hỗ trợ hoặc kháng cự gần nhất, thường là các mức đỉnh hoặc đáy cục bộ. Điều kiện thoát lệnh được xác định khi xuất hiện hai cây nến có thân trung bình di chuyển ngược hướng xu hướng chính hoặc một cây nến lớn thể hiện sự đảo chiều tiềm năng.

Đường màu tím trên biểu đồ thể hiện vùng hỗ trợ cục bộ. Lệnh được kích hoạt khi giá phá vỡ vùng hỗ trợ và cây nến tín hiệu đóng cửa với mức vào lệnh được đánh dấu bằng đường xanh dương. Lệnh định lượng sẽ được thoát khi xuất hiện một cây nến tăng lớn đóng cửa và báo hiệu khả năng đảo chiều.

Giao dịch chênh lệch giá

Chiến lược này khai thác sự khác biệt về giá của cùng một tài sản trên các sàn giao dịch khác nhau. Ví dụ, nếu giá Bitcoin trên sàn Nhật Bản thấp hơn so với sàn Mỹ, nhà giao dịch có thể mua trên sàn Nhật và bán trên sàn Mỹ để thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá.

Khi chênh lệch giá mở rộng vượt quá mức trung bình, các vị thế đối ứng sẽ được kích hoạt. Cụ thể, lệnh mua được thực hiện đối với tài sản có giá thấp hơn, đồng thời lệnh bán được mở cho cùng một công cụ. Các vị thế này sẽ được đóng khi chênh lệch thu hẹp trở lại mức trung bình và tận dụng nguyên lý hồi quy về trung bình để tối ưu lợi nhuận.

Hãy cùng phân tích ví dụ với biểu đồ trên. Khi chênh lệch giá vượt khỏi mức trung bình, trader sẽ mở hai vị thế đối ứng (được đánh dấu bằng các đường xanh dương). Các đường xanh lục đánh dấu điểm chốt lời theo nguyên tắc của chiến lược, tức là khi chênh lệch quay trở lại mức trung bình được thể hiện bằng vùng màu tím trên biểu đồ.

Giao dịch tần suất cao HFT

Đây là một chiến lược sử dụng thuật toán để thực hiện hàng nghìn đến hàng triệu giao dịch trong thời gian cực ngắn từ mili giây đến giây. Mục tiêu là tận dụng những biến động nhỏ về giá, sự mất cân bằng thanh khoản hoặc chênh lệch giá giữa các thị trường.

Giao dịch truy vết

Chiến lược này tập trung vào việc phân tích các giao dịch bất thường có tính lặp lại để dự đoán hành động thị trường. Ví dụ, nếu một địa chỉ ví crypto thực hiện lệnh mua 1 Bitcoin vào lúc 9h sáng mỗi ngày hoặc cứ mỗi 10 phút lại có một giao dịch bán trị giá 1 triệu USD, điều này có thể cung cấp tín hiệu về xu hướng của thị trường.

Giao dịch đảo chiều

Chiến lược này dựa trên giả thuyết rằng giá tài sản có xu hướng quay trở lại sau khi trải qua một biến động mạnh, ví dụ như đang tăng lại bắt đầu giảm hoặc ngược lại. Nhà giao dịch tận dụng sự đảo chiều này để đưa ra dự đoán.

Với biểu đồ minh hoạ trên đây, đường xanh dương thể hiện điểm vào lệnh bán ngay sau khi cây nến đỏ lớn đóng cửa. Lệnh này được xác nhận khi chỉ báo RSI cho thấy thị trường đang trong trạng thái quá mua. Đường đỏ đánh dấu mức cắt lỗ được đặt tại vùng đỉnh gần nhất, trong khi đường xanh lục chỉ ra mức chốt lời tại khu vực điểm pivot gần đường EMA.

Giao dịch theo cặp

Chiến lược này tìm kiếm hai tài sản có mối tương quan chặt chẽ và tận dụng sự mất cân bằng tạm thời giữa chúng. Ví dụ, nếu tài sản A và B thường có giá trị tương đồng nhưng bất ngờ A giảm giá trong khi B vẫn giữ nguyên, nhà giao dịch có thể mua A và bán B rồi chờ giá của A tăng trở lại để thu lợi nhuận.

Nhận diện mẫu bằng thuật toán

Quantitative Trader tận dụng các mô hình nến để xác định điểm vào lệnh và quá trình tìm kiếm các mô hình này có thể được tự động hóa. Các mẫu nến cổ điển như shooting star, bullish engulfing, bearish engulfing, hammer,… được sử dụng để xác nhận tín hiệu giao dịch.

Chiến lược định lượng hoạt động bằng cách nhận diện các mô hình này và vào lệnh ngay khi có tín hiệu đảo chiều. Lợi nhuận được tối ưu bằng trailing stop tại các mức quan trọng hoặc thông qua các tín hiệu thoát lệnh khác.

Vùng khoanh tròn màu xanh dương trên biểu đồ đánh dấu sự xuất hiện của mô hình bullish engulfing. Đây là một tín hiệu đảo chiều mạnh khi cây nến xanh lấn át hoàn toàn nến đỏ trước đó. Khi mô hình được xác nhận, thuật toán sẽ kích hoạt lệnh mua tại điểm hoàn tất mô hình (đường màu xanh dương). Mức dừng lỗ được thiết lập tại đáy của mô hình, trong khi mục tiêu chốt lời được đặt tại vùng kháng cự quan trọng (đường màu xanh lục).

Nhận diện thiên lệch hành vi trong giao dịch

Trong giao dịch định lượng, chiến lược này tập trung vào việc xác định các mô thức hành vi đặc trưng của nhà giao dịch:

• Thiên lệch hiện trạng là xu hướng duy trì trạng thái hoặc vị thế hiện tại, tương tự như thiên lệch kẻ sống sót. Nhà giao dịch có thể do dự trong việc cắt lỗ ngay cả khi giá đi ngược kỳ vọng.
• Hành vi đám đông thể hiện qua việc ra quyết định dựa trên hành động của số đông, chẳng hạn như mua vào khi thấy nhiều nhà giao dịch khác cũng đang mua.
• Quá tự tin khiến nhà giao dịch đánh giá quá cao khả năng thành công, chấp nhận rủi ro lớn với kỳ vọng lợi nhuận cao hơn.
• Hiệu ứng hào quang dẫn đến việc đánh giá lạc quan một tài sản dựa trên thông tin chưa đầy đủ, chẳng hạn như mua tài sản chỉ vì tin tức tốt về công ty mà không xem xét yếu tố cơ bản.
• Thiên lệch nhận thức muộn tương tự thiên lệch tiên liệu , là xu hướng tin rằng một sự kiện đã có thể được dự đoán từ trước. Ví dụ, sau khi giao dịch thất bại, nhà đầu tư cho rằng mình đã cảm nhận được xu hướng giảm của thị trường.

Trên biểu đồ, vòng tròn màu xanh dương đánh dấu vùng quá bán do Bitcoin giảm mạnh. Hành vi đám đông cùng với sự quá tự tin thúc đẩy nhiều nhà giao dịch tiếp tục mở lệnh bán. Thuật toán định lượng tính đến yếu tố này và thực hiện một vị thế bán trên nến tiếp theo. Khi thị trường thoát khỏi vùng quá bán, vị thế được đóng lại, chốt lợi nhuận.

Giao dịch định lượng theo quy tắc ETF

Phương pháp giao dịch này dựa trên nguyên tắc rằng giá tài sản riêng lẻ thường có mối tương quan chặt chẽ với các chỉ số mà chúng thuộc về. Bằng cách theo dõi xu hướng của chỉ số, nhà giao dịch có thể dự đoán biến động giá của các tài sản hàng đầu trong rổ chỉ số đó.

Hình trên minh họa biểu đồ giá hàng ngày của 2 chỉ số cho thấy sự tương quan với một số sai lệch nhỏ. Thuật toán phát hiện tín hiệu đảo chiều trên S&P 500 tại vùng được đánh dấu bằng mũi tên xanh dương. Dựa trên tín hiệu này, một lệnh mua Apple được kích hoạt tại điểm đánh dấu đường xanh dương. Vị thế sẽ được đóng lại khi xu hướng của S&P 500 đảo chiều được xác định bằng đường xanh lục.

Bắt đầu như thế nào với Quant Trading?

Quant Trading không chỉ đòi hỏi kiến thức về tài chính, toán học và lập trình mà còn yêu cầu khả năng xây dựng và tối ưu hóa các mô hình giao dịch tự động. Dưới đây là quy trình từng bước để bắt đầu:

• Thu thập dữ liệu và xây dựng mô hình: Trước tiên, cần thu thập dữ liệu thị trường để phân tích và tìm ra cơ hội giao dịch tiềm năng. Dựa trên dữ liệu này, nhà giao dịch phát triển các mô hình định lượng để dự đoán xu hướng giá và biến động thị trường.
• Phát triển và kiểm thử chiến lược giao dịch: Sau khi có mô hình, bước tiếp theo là lập trình và thiết kế chiến lược giao dịch dựa trên mô hình đó. Việc kiểm thử lại chiến lược (backtesting) bằng dữ liệu lịch sử giúp đánh giá tính hiệu quả, điều chỉnh các tham số và tối ưu hóa kết quả trước khi triển khai thực tế.
• Triển khai hệ thống giao dịch tự động: Chiến lược sau khi được kiểm chứng sẽ được triển khai vào hệ thống giao dịch tự động. Nhà giao dịch cần giám sát hiệu suất và điều chỉnh chiến lược liên tục để đảm bảo mô hình hoạt động hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.
• Quản lý rủi ro: Không có chiến lược nào đảm bảo lợi nhuận tuyệt đối, do đó cần xây dựng hệ thống quản trị rủi ro. Các biện pháp như đặt lệnh take profit, stop-loss và chiến lược phòng vệ giá giúp kiểm soát tổn thất trong trường hợp thị trường đi ngược lại dự đoán.
• Nghiên cứu và cải tiến chiến lược: Thị trường tài chính liên tục thay đổi, vì vậy nhà giao dịch cần cập nhật xu hướng mới, thử nghiệm các phương pháp giao dịch tiên tiến và cải tiến mô hình để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Ưu điểm và hạn chế khi sử dụng giao dịch định lượng

Như bao chiến lược giao dịch khác, Quantitative Trading cũng sẽ có những ưu điểm và hạn chế nhất định, dưới đây là thông tin cụ thể bạn nên tìm hiểu trước khi tham gia vào Quantitative Trading:

Ưu điểm

• Độ chính xác cao: Khi giao dịch, không ít nhà đầu tư bị cảm xúc sợ hãi hay tham lam chi phối dẫn đến kìm hãm lý trí và thua lỗ. Quant Trading loại bỏ yếu tố cảm xúc trong giao dịch, tránh được những quyết định bị chi phối bởi tâm lý sợ hãi hay tham lam.
• Tự động hóa: Các thuật toán được lập trình sẵn giúp giao dịch diễn ra hoàn toàn tự động, tiết kiệm thời gian và công sức mà không cần phải giao dịch thủ công như trước đây.
• Xử lý dữ liệu nhanh chóng với lượng lớn: Hệ thống có thể phân tích một lượng dữ liệu khổng lồ trong thời gian ngắn, phát hiện cơ hội giao dịch mà con người có thể bỏ lỡ.

Hạn chế

• Phụ thuộc vào công nghệ: Quant Trading yêu cầu cơ sở hạ tầng công nghệ mạnh mẽ và hệ thống giao dịch nhanh chóng, điều này có thể gây tốn kém cho nhà đầu tư cá nhân.
• Rủi ro từ mô hình giao dịch: Nếu mô hình không được tối ưu hóa hoặc không cập nhật theo xu hướng mới, nó có thể đưa ra tín hiệu sai rồi dẫn đến thua lỗ.
• Ảnh hưởng từ biến động thị trường: Trong các giai đoạn thị trường thiếu ổn định, biến động mạnh thì mô hình định lượng có thể hoạt động kém hiệu quả hoặc không phản ứng kịp thời với sự thay đổi đột ngột.

Sự khác biệt giữa giao dịch truyền thống và Quantitative Trading là gì?

Khi tìm hiểu về các phương pháp giao dịch hiện đại, nhiều nhà đầu tư thường nhầm lẫn giữa giao dịch định lượng và giao dịch thuật toán. Mặc dù cả hai đều dựa trên dữ liệu và công nghệ để tối ưu hóa giao dịch, nhưng chúng có những điểm khác biệt quan trọng về cách tiếp cận và ứng dụng.

Giao dịch định lượng tập trung vào việc xây dựng các mô hình toán học để phân tích thị trường, nhận diện cơ hội đầu tư và tối ưu hóa chiến lược giao dịch. Các Quant Trader sử dụng thống kê, học máy và dữ liệu lớn để dự đoán xu hướng giá cả, từ đó đưa ra quyết định mua bán dựa trên những phân tích khoa học thay vì cảm tính.

Trong khi đó, giao dịch thuật toán chủ yếu tập trung vào tự động hóa quá trình thực hiện giao dịch bởi các bot. Các thuật toán được lập trình sẵn sẽ tự động mở hoặc đóng lệnh dựa trên các điều kiện thị trường cụ thể, giúp giao dịch diễn ra nhanh chóng và không cần sự can thiệp trực tiếp của con người. Điều này giúp giảm thiểu yếu tố cảm xúc và tối ưu hóa thời gian giao dịch.

Một điểm khác biệt quan trọng là giao dịch định lượng có thể áp dụng trên nhiều loại tài sản tài chính và sử dụng lượng dữ liệu lớn hơn để tìm kiếm các mô hình giá tiềm năng. Ngược lại, giao dịch thuật toán chủ yếu tuân theo các quy tắc được lập trình sẵn để thực hiện lệnh khi thị trường đáp ứng một số điều kiện nhất định.

Tuy nhiên, hai phương pháp này không hoàn toàn tách biệt mà có thể kết hợp để tối ưu hóa lợi nhuận. Chẳng hạn như trong Arbitrage Trading, nhà giao dịch có thể sử dụng mô hình định lượng để phát hiện sự chênh lệch giá của cùng một tài sản trên các sàn khác nhau, sau đó triển khai giao dịch thuật toán để thực hiện lệnh mua bán với tốc độ cao. Điều này giúp họ tận dụng lợi thế nhanh hơn so với những người chỉ dựa vào quan sát thị trường thủ công.

Nhìn chung, giao dịch định lượng giúp nhà đầu tư xây dựng các chiến lược giao dịch thông minh, còn giao dịch thuật toán giúp tự động hóa quá trình thực hiện chiến lược đó. Việc kết hợp cả hai phương pháp có thể mang lại lợi thế cạnh tranh đáng kể trong một thị trường tài chính đầy biến động.

>> Xem thêm:

Demo trading có thực sự hữu ích hay không? Những lợi ích và hạn chế cần biết

Làm sao để bắt đầu với Algorithmic trading? Những yếu tố cốt lõi bạn cần biết

Quantitative Trading là gì đã được Coin568 trình bày chi tiết trong bài viết trên. Đây không chỉ là một phương pháp giao dịch hiệu quả mà còn là xu hướng tất yếu trong thị trường tài chính hiện đại.

Bằng cách ứng dụng mô hình toán học, lập trình và phân tích dữ liệu, Quant Trading giúp nhà đầu tư loại bỏ yếu tố cảm xúc, tối ưu hóa chiến lược và nâng cao hiệu suất giao dịch. Dù bạn là một trader cá nhân hay một tổ chức tài chính, việc nắm vững các khái niệm cốt lõi của Quant Trading sẽ mở ra nhiều cơ hội tiềm năng trên thị trường Crypto đầy biến động.