Permissionless Blockchain được biết đến là loại blockchain không có đặt ra yêu cầu liên quan đến vấn đề truy cập. Việc Permission Blockchain được tạo ra cũng đem đến những ứng dụng nhất định cho người dùng. Permissionless Blockchain thường hay bị nhầm lẫn với Public Blockchain, tuy nhiên tính chất của 2 hệ thống này vẫn có những đặc điểm không giống nhau. Tương tự như những hệ thống khác thì Permissionless Blockchain cũng sẽ có những ưu và nhược điểm riêng. Hãy cùng tìm hiểu về khái niệm, đặc điểm và ứng dụng của hệ thống này nhé.
Permissionless Blockchain là gì?
Hệ thống Permissionless Blockchain còn có tên gọi khác là blockchain không cần được cấp phép. Đây là loại blockchain không có yêu cầu về quyền truy cập gì đặc biệt để có thể tham gia. Tức là mọi người khi có internet là có thể tham gia giao dịch ở mạng lưới này, đồng thời đóng góp cho hoạt động xác nhận giao dịch mà không phải thông qua bất kỳ quá trình kiểm duyệt hay sự cho phép nào.
Đối với bối cảnh này, public blockchain là minh chứng điển hình cho Permissionless Blockchain. Nhưng cấu trúc lại có một chút khác biệt ở hybrid blockchain, đây là sự kết hợp giữa 2 tính chất Permissionless Blockchain và permissioned.
Permissionless Blockchain có phương thức vận hành như thế nào?
Nguồn cảm hứng cho sự hình thành của một mạng lưới blockchain không bị ràng buộc bởi quyền hạn là hướng tới mục tiêu tạo nên môi trường không có bất kỳ cơ quan quản lý nào, thậm chí là không có cả quản trị viên. Tất cả mọi người đều có thể gia nhập về sự đồng thuận, hưởng quyền truy cập như nhau trong blockchain đồng thời có thể chứng thực các vấn đề xảy ra ở blockchain và sau đó xác minh lại nó cùng sự đồng thuận mở rộng.
Khái niệm thứ cấp có nghĩa là một hình thức đem đến cho mọi người cách thức để xây dựng tính đồng thuận dễ dàng hơn. Khi mọi người đều gia nhập thì sẽ có quyền tham gia các vấn đề xảy ra ở blockchain giống như nhau mà không phải chờ cấp quyền. Sự kết hợp hai yếu tố là “mọi người cùng tham gia” với sự đa dạng của tài nguyên kỹ thuật số, ví dụ như token hay NFT đã hỗ trợ mọi thứ về blockchain không cần sự cấp quyền diễn ra mượt mà hơn.
Sự thoải mái đến từ Permissionless Blockchain được tạo ra nhằm thu hút số lượng người tham gia đông đảo để thực hiện mục tiêu chống vấn nạn tham nhũng. Để Permissionless Blockchain phải đặt lại thì phần lớn số đó sẽ xảy ra lỗi và gần như những lỗi đó sẽ xảy ra thường xuyên mà người tham gia khó có thể dự đoán trước.
Permissionless Blockchain có đặc điểm gì?
Permissionless Blockchain mở ra một hệ sinh thái phi tập trung, nơi bất kỳ ai cũng có thể tham gia mà không cần sự cho phép. Nhưng điều gì khiến nó trở thành lựa chọn cốt lõi cho các nền tảng blockchain hiện đại? Hãy cùng khám phá những đặc điểm quan trọng giúp định hình hệ thống này như sau:
- Phi tập trung (Decentralized): Hệ thống này không có bất kỳ một đối tượng trung tâm nào nắm quyền kiểm soát nên mọi quyết định sẽ được đưa ra phụ thuộc vào sự đồng thuận từ tất cả thành viên trong cộng đồng.
- Minh bạch (Transparency): Tất cả giao dịch được ghi vào sổ cái công khai, tất cả mọi người đều có thể kiểm tra cũng như chứng thực những giao dịch này.
- Bất biến (Immutability): Ngay kho xác minh giao dịch đồng thời được ghi trên blockchain thì đồng nghĩa không một ai có thể thay đổi hay xoá bỏ nó.
- Bảo mật (Security): Áp dụng những thuật toán về mã hoá vô cùng mạnh mẽ để có thể đảm bảo cho sự an toàn và toàn vẹn của dữ liệu ở blockchain.
Điểm mạnh và hạn chế của Permissionless Blockchain là gì?
Điểm mạnh của Permissionless Blockchain
Quan sát từ đặc trưng của hệ thống Permissionless Blockchain, trader có thể dễ dàng nhìn ra những lợi ích mà mô hình blockchain này có thể đem lại:
- Tính minh bạch cùng trách nhiệm: Tất cả giao dịch trên mạng lưới đều được công khai đồng thời có thể xác nhận và hỗ trợ giảm thiểu việc gian lận cũng như đẩy mạnh trách nhiệm ở những hoạt động về tài chính.
- Bảo mật cao: Dùng những cơ chế về mã hoá vô cùng tiên tiến cùng thuật toán về sự đồng thuận như Proof of Stake (PoS) và Proof of Work (PoW) hay những thuật toán đồng thuận được tạo ra cho thích hợp với từng mạng lưới, bảo đảm về sự an toàn đối với dữ liệu cũng như giao dịch
- Tự do tham gia: Tất cả mọi người đều có thể gia nhập mạng lưới nếu họ muốn, nói không với sự phân biệt và hạn chế, mở ra một hệ thống về tài chính cởi mở hướng tới toàn cầu.
Hạn chế của Permissionless Blockchain
Ngoài những điểm lợi ích được đề cập ở trên thì Permissionless Blockchain cũng có một vài nhược điểm sau đây:
- Tiêu thụ năng lượng: Những giao thức dùng PoW tiêu tốn nguồn năng lượng rất lớn để tiến hành việc xác nhận giao dịch. Điều trên cũng là một trong số những nguyên nhân làm cho Ethereum phải tiến hành bản nâng cấp mang tên The Merge để chuyển đổi từ PoW thành PoS.
- Khả năng mở rộng bị hạn chế: Vì đặc tính phi tập trung cùng nhu cầu chứng thực bởi nhiều node ở mạng mà tốc độ khi xử lý giao dịch có thể diễn ra chậm hơn khi so với những hệ thống tập trung.
- Rủi ro bảo mật: Dù tính bảo mật rất cao nhưng nó có những rủi ro tiềm ẩn đến từ các cuộc tấn công mạng vô cùng tinh vi. Nhưng điểm này là nhược điểm chung của tất cả các hệ thống blockchain không tính riêng hệ thống nào.
Sự nhầm lẫn giữa Public Blockchain và Permissionless Blockchain
Xét những yếu tố cơ bản thì Permissionless Blockchains đều được xem là một mạng lưới Public blockchain bởi không gian mở và tự do mà nó tạo ra cho người dùng tham gia giao dịch một cách minh bạch và công khai. Hai blockchain nổi bật cho hai mô hình Permissionless Blockchain cùng Public Blockchain lần lượt là Bitcoin và Ethereum.
Nhưng điều này sẽ không đồng nghĩa cho việc toàn bộ public blockchain đều được xem là permissionless, vì sẽ có một vài điểm hạn chế cụ thể đối với quyền tham gia của trader.
Giả sử, một vài blockchain đưa ra yêu cầu đối với người dùng là phải đáp ứng được những điều kiện cụ thể trước khi được đưa vào quy trình chứng thực giao dịch, hay cũng có thể là những cơ chế nhằm hạn chế việc spam cùng những hành vi độc hại khác.
Do đó, trong cộng đồng thường chia loại hình blockchain thành hai nhóm sau đây:
- Public permissionless blockchain: Bitcoin, Ethereum
- Public permissioned blockchain: Ripple
Tổng thể thì Permissionless Blockchain tập trung vào việc không giới hạn quyền tham gia còn public blockchain lại hướng tới trọng tâm là tính công khai cùng khả năng truy cập cho mọi người.
Điều này nói đơn giản chính là public blockchain cũng được xem như là permissionless và ngược lại, do cả hai có những đặc điểm chung được chia sẻ cho nhau, cả hai đều hướng đến môi trường phi tập trung, công khai và minh bạch.
Điều trên cũng đã trở thành câu trả lời cho một vài định nghĩa có liên quan đến Permissionless Blockchain lại nói nó là public blockchain cũng như ngược lại.
Có gì khác nhau giữa Permissionless Blockchain với Permissioned Blockchain?
Truy cập vào giao dịch crypto
Cho dù trader đang hoạt động dưới sự quản lý của quản trị viên hay cơ quan trung ương thì phần lớn bạn vẫn là một thành viên ẩn danh ở blockchain công khai, trader vẫn có thể giao dịch NFT cùng những loại token khác hay chuyển từ loại tiền tệ này thành một loại tiền tệ khác. Ngay cả khi hai pháp có khác nhau thì ý tưởng trên vẫn có sự trùng lặp với nhau.
Đối chiếu
Khi tương tác với bên thứ 3, những thành viên thuộc một blockchain phải đồng thời xác minh giao dịch để có thể bảo vệ những thành viên ở blockchain đó. Đối với cả hai tình huống, những thành viên của blockchain cùng những bên thứ 3 đều phải chia sẻ dữ liệu chi nhau nhằm chứng thực cho quá trình đối chiếu, qua đó lấy làm cơ sở để bảo vệ những bên có liên quan tránh khỏi những hoạt động có ý đồ xấu.
Cấu trúc tạo nên hai loại blockchain trên chính là hợp đồng thông minh. Nó là một chương trình hoàn toàn tự động được tạo ra với mục đích loại bỏ hoạt động giám sát quá mức đối với những tình huống ở blockchain.
Bảo mật
Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất đối với blockchain không cấp quyền và cấp quyền là vấn đề bảo mật blockchain. Ở tình huống trước đó, quản trị viễn sẽ cung cấp bổ sung một lớp bảo mật, người này sẽ có quyền chỉ định cho người dùng có được quyền truy cập đến blockchain riêng tư. Còn Permissionless Blockchain thì mọi người đều có thể công khai vào blockchain.
B2B so với P2P
Nhưng blockchain cấp quyền có đối tượng giao dịch thường là những doanh nghiệp lớn có nhu cầu mua bán coin với nhau còn những Permissionless Blockchain thường là những giao dịch giữa những cá nhân với doanh nghiệp nhỏ.
Nên dùng blockchain được cấp phép hay blockchain không được cấp phép?
Nếu bạn là một người chưa có kinh nghiệm “chân ướt chân ráo” bước vào thị trường crypto thì lời khuyên dành cho bạn là nên dùng blockchain không được cấp quyền. Vì ở môi trường đó bạn không phải chờ sự chấp thuận từ quản trị viên và có thể trải nghiệm một vài giao dịch với một người hay một số người khác.
Nếu bạn là một người dày dặn kinh nghiệm thực chiến thì có thể mở rộng môi trường giao dịch với blockchain được cấp quyền. Môi trường này sẽ cho trader cơ hội để tiếp xúc với những doanh nghiệp, tách biệt những giao dịch mang tính cá nhân ra khỏi những giao dịch đang kinh doanh của mình. Nhưng sẽ không chỉ vì bạn là người có kinh nghiệm mà Permissionless Blockchain không phù với bạn, bạn hoàn toàn có thể thực hiện giao dịch ở mạng lưới này nếu những thông số trong hoạt động giao dịch đáp ứng được nhu cầu của bạn.
Tương lai của Permissionless Blockchain
Với sự phát triển của công nghệ, các blockchain không cần cấp phép (permissionless blockchain) đang được cải thiện để giải quyết các vấn đề về hiệu suất và khả năng mở rộng. Các giải pháp như sharding, lớp thứ hai (layer 2) và các cơ chế đồng thuận mới đang được nghiên cứu và triển khai.
Ngoài ra, blockchain còn có tiềm năng tích hợp với trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra một môi trường internet nơi người dùng kiểm soát dữ liệu cá nhân và xác thực nội dung dễ dàng hơn, giúp chống lại các thông tin giả mạo và tăng cường tính minh bạch.
Với các trader và investor trong crypto, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa permissioned và permissionless blockchains là cực kỳ quan trọng. Dù permissionless blockchain là tiêu chuẩn trong không gian tiền điện tử, nhưng nhiều doanh nghiệp lại lựa chọn triển khai các blockchain riêng tư với quyền kiểm soát chặt chẽ hơn. Những hệ thống này có thể có đặc điểm và ứng dụng khác biệt đáng kể so với các public blockchains. Việc luôn cập nhật những xu hướng và công nghệ mới trong distributed ledger technology (DLT) sẽ giúp bạn giữ vững lợi thế trong thị trường đầy biến động này.
Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.
