MEV là gì? Vai trò của Maximal Extractable Value trong Blockchain

MEV (Miner Extractable Value) sau này là Maximal Extractable Value, một khái niệm quan trọng trong thế giới Blockchain. MEV liên quan đến cách các thợ đào hoặc người xác thực Blockchain nhằm kiếm thêm lợi nhuận. Họ lựa chọn và sắp xếp các giao dịch trong khối để tối ưu hóa lợi ích tài chính của mình. Vậy chính xác thì MEV là gì? Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá khái niệm MEV, cơ chế vận hành và vai trò của nó trong hệ sinh thái Blockchain.

MEV là gì?

MEV (Maximal Extractable Value) là lợi nhuận tối đa từ việc sắp xếp giao dịch trong Blockchain
MEV (Maximal Extractable Value) là lợi nhuận tối đa từ việc sắp xếp giao dịch trong Blockchain

MEV là gì? Khi khái niệm Miner Extractable Value (MEV) lần đầu tiên được giới thiệu, nó chủ yếu gắn liền với mạng Ethereum, lúc đó đang vận hành trên cơ chế đồng thuận proof-of-work (PoW). Trong bối cảnh này, các thợ đào nắm quyền điều chỉnh cách sắp xếp và lựa chọn các giao dịch trong khối, cho phép họ tạo ra giá trị tài chính bổ sung bằng cách khai thác sự linh hoạt trong quá trình xử lý giao dịch.

Sự ra đời của thuật ngữ “Giá trị có thể đào” (Miner Extractable Value) phản ánh cách các thợ đào khai thác cơ hội tối đa hóa lợi nhuận từ việc sắp xếp và chọn lọc giao dịch. Tuy nhiên, kể từ tháng 09/2022, Ethereum đã bước vào một kỷ nguyên mới với bản nâng cấp The Merge, chuyển từ cơ chế proof-of-work (PoW) sang proof-of-stake (PoS), được xem là bước ngoặt quan trọng của hệ sinh thái Blockchain.

Hiện nay, mạng Ethereum đã chuyển đổi cơ chế, các khối không còn được tạo ra bởi thợ đào mà đến từ vị trí người xác thực. Dù vậy, hiện tượng MEV vẫn tồn tại và có ảnh hưởng lớn trong hệ thống PoS. Quyết định về giao dịch nào được thêm vào khối và theo thứ tự nào tiếp tục ảnh hưởng đến lợi nhuận tối ưu.

Từ khái niệm “Giá trị có thể đào” (Miner Extractable Value), giờ đây, MEV đã được mở rộng thành “Giá trị có thể trích xuất tối đa” (Maximal Extractable Value), phản ánh cách mà mọi bên tham gia, không chỉ thợ đào có thể tận dụng để tối đa hóa lợi nhuận.

Cơ chế vận hành của MEV là gì?

Vai trò của Nhà sản xuất khối

Các nhà sản xuất khối đảm bảo tính toàn vẹn của giao dịch và duy trì hoạt động của mạng Blockchain
Các nhà sản xuất khối đảm bảo tính toàn vẹn của giao dịch và duy trì hoạt động của mạng Blockchain

Để nắm vững cách MEV hoạt động, trước tiên cần khám phá vai trò của những người tạo khối, bao gồm thợ đào trong hệ thống proof-of-work (PoW) và người xác thực trong proof-of-stake (PoS). Những cá nhân này không chỉ bảo mật và duy trì mạng Blockchain mà còn xác minh và thêm giao dịch vào hệ thống dưới dạng khối. Dù gọi là đào hay xác thực, chức năng cơ bản của họ là làm cho mạng hoạt động trơn tru và hiệu quả.

Để đơn giản hóa, các nhà sản xuất khối giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì tính toàn vẹn và hoạt động liên tục của các giao dịch trên mạng. Họ là những người thu thập các giao dịch từ người dùng và tổ chức chúng thành các khối, sau đó thêm vào chuỗi mạng. Nếu không có họ, quy trình thêm dữ liệu mới vào Blockchain sẽ không thể thực hiện được.

Đưa giao dịch vào khối

Lưu ý, lựa chọn giao dịch để đưa vào khối phụ thuộc vào từng nhà sản xuất khối. Thông thường, các giao dịch với phí cao hơn sẽ được ưu tiên trước, vì nhà sản xuất khối sẽ chọn những giao dịch mang lại lợi nhuận cao nhất cho họ.

Do đó, người dùng thường phải trả phí gas cao hơn trong những thời điểm mạng lưới quá tải đảm bảo giao dịch của mình được ưu tiên xử lý trước. Các nhà sản xuất khối chú trọng các giao dịch có phí cao nhất, khiến những giao dịch có phí thấp hơn phải xếp hàng chờ đợi lâu hơn để được xử lý.

Dù vậy, không có quy tắc cứng nhắc nào bắt buộc các giao dịch phải được sắp xếp dựa trên mức phí. Trên các Blockchain hỗ trợ hợp đồng thông minh, các giao dịch thường mang thông tin phức tạp hơn, các nhà sản xuất khối được tùy ý bổ sung, loại bỏ hoặc sắp xếp lại giao dịch nhằm gia tăng lợi nhuận, bên cạnh các phần thưởng và phí khối thông thường.

Ví dụ: Trader lựa chọn và sắp xếp lại một số giao dịch nhất định so với các giao dịch khác. Từ đó có thể mở ra cơ hội thu lợi nhuận từ các chênh lệch giá hoặc các sự kiện thanh lý trên chuỗi. Như vậy, bản chất của MEV là lựa chọn và sắp xếp các giao dịch nhằm tối đa hóa lợi ích tài chính.

Ưu – nhược điểm của MEV trong không gian Blockchain là gì?

Ưu điểm của MEV là gì?

Ưu điểm của MEV là gì? Miner Extractable Value mang đến nhiều lợi ích quan trọng cho mạng lưới như:

  • Tăng cường tính phi tập trung và bảo mật của Blockchain vì sự gia tăng MEV thu hút nhiều thợ đào hơn.
  • DEX Arbitrage giúp người dùng nhận diện nền tảng DEX tối ưu hơn.
  • MEV làm nổi bật các điểm yếu trong dự án DeFi, từ đó thúc đẩy cải thiện và phát triển hệ sinh thái.

Nhược điểm của MEV là gì?

MEV cũng gây ra một số vấn đề cho mạng lưới như:

  • MEV có thể làm gia tăng đáng kể phí giao dịch.
  • Mặc dù MEV mang lại lợi ích cho các thợ đào, nhưng nó thường làm giảm trải nghiệm của người dùng.

MEV không hoàn toàn xấu hay tốt nhưng có nhiều vấn đề cần cân nhắc. Nó giúp thúc đẩy yếu tố quan trọng hàng đầu của Blockchain là tính phi tập trung. Nhìn chung, MEV mang lại nhiều lợi ích hơn là nhược điểm,vì nếu không có lợi ích lớn nó đã không được quan tâm và áp dụng.

Tác động của Miner Extractable Value (MEV) là gì?

MEV tác động đến nhà đầu tư và toàn bộ hệ sinh thái Blockchain
MEV tác động đến nhà đầu tư và toàn bộ hệ sinh thái Blockchain

Maximal Extractable Value (MEV) có ảnh hưởng mạnh mẽ đến cả người dùng lẫn toàn bộ hệ sinh thái Blockchain, trong đó những tác động nổi bật như sau:

Đối với người dùng

  • Chi phí giao dịch gia tăng: MEV có thể đẩy phí giao dịch lên cao hơn, buộc người dùng phải chi thêm để chắc chắn giao dịch của mình được thực hiện theo đúng thứ tự mong muốn.
  • Rủi ro tài chính: Người dùng có thể đối mặt với tổn thất tài chính khi các miner hoặc validator lợi dụng MEV để kiếm lợi thông qua các giao dịch của họ.

Đối với hệ sinh thái Blockchain

  • Sự bất ổn và thiếu minh bạch: MEV có thể dẫn đến tình trạng bất ổn và giảm tính minh bạch trong Blockchain vì các yêu cầu thanh toán không được xử lý theo thứ tự công bằng và hợp lý.
  • Tác động đến bảo mật: Khai thác MEV có nguy cơ làm suy giảm mức độ bảo mật của Blockchain. Các miner hoặc validator có thể ưu tiên lợi ích cá nhân thay vì duy trì tính toàn vẹn của mạng lưới.

Các hình thức MEV thường gặp trong hệ sinh thái Blockchain

Front-running

Front-running trong MEV là gì? Quá trình này liên quan đến việc searcher săn lùng các giao dịch đang đợi xác nhận trong mempool để khai thác lợi nhuận. Khi phát hiện một giao dịch tiềm năng, searcher thực hiện các kiểm tra thử nghiệm để chắc chắn về tính khả thi của nó. Nếu thành công, họ chỉ cần sao chép giao dịch sau đó đặt phí gas cao hơn khi gửi đi nhằm đảm bảo được ưu tiên xử lý. Nhờ vậy, họ có thể tận dụng cơ hội kiếm lợi từ giao dịch của những trader chuyên nghiệp.

DEX arbitrage

Đây là một phương pháp Miner Extractable Value cơ bản. Khi phát hiện sự khác biệt về giá giữa hai sàn giao dịch phi tập trung (DEX), searcher thực hiện mua token với giá thấp từ một sàn và ngay lập tức bán chúng với giá cao hơn trên sàn khác. Chiến lược này giúp bạn thu lợi nhuận từ chênh lệch giá giữa các nền tảng giao dịch.

Sandwich attack

Sử dụng Sandwich attack để theo dõi mempool, mua token giá thấp và bán khi giá tăng.
Sử dụng Sandwich attack để theo dõi mempool, mua token giá thấp và bán khi giá tăng.

Đây là chiến lược giao dịch quen thuộc, trong đó searcher theo dõi mempool để phát hiện các giao dịch có khối lượng lớn, đủ sức đẩy giá token đi lên. Họ mua token khi giá còn thấp trước khi giao dịch lớn được thực hiện và ngay lập tức bán chúng khi giá tăng vọt.

Back-running

Back-running mô tả các lệnh mua/bán khối lượng lớn token hoặc giao dịch quan trọng dựa trên trên Blockchain. Theo đó, bạn cần thực hiện các giao dịch ngay sau một giao dịch có lợi nhuận lớn để khai thác biến động giá. Miner hoặc validator sẽ tiến hành giao dịch sau khi giao dịch lớn được hoàn tất, nhằm tận dụng biến động thị trường để kiếm lời.

Censorship

Miner hoặc validator có thể làm chậm hoặc gỡ bỏ các giao dịch khỏi một khối để ngăn cản đối thủ cạnh tranh đầu tư sinh lời. Nhờ phương pháp này, họ có thể điều chỉnh và kiểm soát các giao dịch trong hệ thống Blockchain, từ đó duy trì lợi ích cá nhân của mình.

Các phương pháp hạn chế ảnh hưởng của MEV

Để giải quyết các vấn đề tồn tại trong mạng lưới Ethereum, cần áp dụng các giải pháp xử lý vấn đề chủ đạo: quyền kiểm soát của các miner trong việc lựa chọn giao dịch được thêm vào khối.

Đề xuất EIP-1559

Khi tìm hiểu cách hạn chế MEV là gì, nhiều trader sẽ nghĩ đến EIP-1559. Khái niệm Base Fee được công bố trong đề xuất cải tiến Ethereum EIP-1559. Đây là mức phí tối thiểu bắt buộc cho mỗi giao dịch nhằm tăng cường tính công bằng và hiệu quả trong mạng lưới:

EIP-1559 có khả năng xử lý các vấn đề sau:

  • Có cơ chế minh bạch để người dùng dễ dàng dự đoán phí giao dịch
  • Tăng hiệu quả xử lý và xác nhận giao dịch, giảm thiểu độ trễ.
  • Tự động hóa quá trình định giá thầu giúp nâng cao trải nghiệm người dùng.

Flashbots

Flashbots không để các bots tranh giành phí gas. Họ đã phát triển hệ thống cho phép miners thêm giao dịch vào block mà không tính phí. Dự án này thiết lập cổng kết nối trực tiếp giữa các bots và miners, tại đây các bots đặt giá trực tiếp để ưu tiên giao dịch của mình.

Đây là một trong những lý do chính làm giảm phí gas trong thời gian gần đây. Biểu đồ minh họa cho thấy số lượng giao dịch với phí gas bằng 0 đang gia tăng rõ rệt. Nhờ vào việc tạo ra lợi ích cho cả người dùng lẫn miners, có cơ sở để tin rằng phí gas sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.

Tỷ lệ khối chứa ít nhất một giao dịch miễn hoàn toàn phí gas
Tỷ lệ khối chứa ít nhất một giao dịch miễn hoàn toàn phí gas

Dù phương pháp này cho thấy hiệu quả trong việc giảm phí gas, nhưng cách thỏa thuận và trả giá trực tiếp cho miners không phải là giải pháp bền vững trong dài hạn.

Chainlink FSS mang đến một giải pháp sử dụng oracle để sắp xếp thứ tự các giao dịch khi chúng được gửi lên chuỗi, giúp giảm thiểu tác động của MEV qua cơ chế “first come, first served”.

Điều đặc biệt là có thể triển khai giải pháp này, không cần điều chỉnh cấu trúc nền tảng của Blockchain và hoạt động đồng bộ với ví của người dùng.

Chainlink FSS sử dụng oracle để sắp xếp giao dịch theo tiêu chí "first come, first served"
Chainlink FSS sử dụng oracle để sắp xếp giao dịch theo tiêu chí “first come, first served”

Sử dụng zk-SNARKs

Trader có thể xác thực giao dịch mà không cần tiết lộ thông tin chi tiết bằng cách sử dụng zk-SNARKs (Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Arguments of Knowledge). Đây là một công nghệ mã hóa tiên tiến dựa trên khả năng ẩn giấu chi tiết giao dịch. zk-SNARKs giúp giảm thiểu nguy cơ các thợ đào thực hiện các hành vi như front-running và các phương thức MEV khác.

Batch Auctions

Batch Auctions là một kỹ thuật nhóm nhiều giao dịch lại với nhau và xử lý chúng đồng loạt, thay vì xem xét từng giao dịch một. Phương pháp này làm giảm nguy cơ trục lợi từ thứ tự giao dịch khi toàn bộ giao dịch trong một lô đều được xử lý cùng lúc.

MEV là một thuật ngữ đa chiều nhưng thiết yếu trong thế giới Blockchain. Hiểu rõ MEV là gì giúp bạn nhận ra những khó khăn và cơ hội trong việc quản lý và tối ưu hóa giá trị giao dịch. Mặt khác, nhà đầu tư cũng có thể sử dụng các giải pháp phù hợp để giảm thiểu tác động của MEV, góp phần bảo vệ hệ sinh thái Blockchain minh bạch và công bằng hơn.

Rate this post

Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *