Liquidity Pool là gì? Cơ chế hoạt động của bể thanh khoản

Liquidity Pool là gì? Nó có nghĩa là bể thanh khoản, thường được dùng trong tài chính phi tập trung (DeFi). Ngoài ra, Liquidity pool được đánh giá là sự thay đổi mới mẻ, sáng tạo trong lĩnh vực cryptocurrency, hỗ trợ cho việc liquidity trading trong tiền điện tử trở nên đơn giản và thuận lợi hơn. Vậy làm sao để bể thanh khoản ứng dụng trong thị trường tài chính phí tập trung. Tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết sau đây cùng chúng tôi – Crypto 568 nhé.

Liquidity Pool là gì?

Pool thanh khoản là gì? Liquidity Pool – bể thanh khoản – là tập hợp các token được block trong những smart contract (hợp đồng thông minh) nhằm mang đến tính thanh khoản cho hoạt động như trading, lending, trao đổi và những ứng dụng khác trên thị trường crypto.

Sơ lược về Liquidity Pool (bể thanh khoản)
Sơ lược về Liquidity Pool (bể thanh khoản)

Thông qua phương pháp cấp vốn trước như trên, bể thanh khoản cho phép những tài sản điện tử có thể di chuyển tự động, không cần sự cho phép (permissionless), không nhất thiết phải có sự tham gia của cả hai bên bán và mua. Thay vào đó, một bên được phép truy cập vào một phần thanh khoản có sẵn vĩnh viễn, không cần phải chờ bên phía kia thực hiện trading.

Liquidity pool thường được hình thành nên từ 2 loại crypto – được biết đến là một cặp (giả sử: cặp ETH:DAI). Cặp này có trọng số tương đồng để thiết lập nên một thị trường cho users trading mua bán.

Điển hình như: Pool ETH:DAI được hình thành từ 50% ETH và 50% DAI.

Liquidity Pool là nền tảng cho sự xuất hiện của không ít những sàn phi tập trung (DEX) như Uniswap. Những bể thanh khoản trở thành một phần không thể thiếu đối với AMM và những giao thức cho vay Lending – Borrowing, GameFi, Yield Farming, Synthetic assets,…

Bảng xếp hạng 10 Liquidity Pools hàng đầu. Nguồn: pools.fyi
Bảng xếp hạng 10 Liquidity Pools hàng đầu. Nguồn: pools.fyi

Để bổ sung thêm thông tin về Liquidity Pool là gì trên, bạn đọc hãy cùng theo dõi tiếp nội dung sau đây nhé.

Có những thành phần quan trọng nào trong Liquidity Pool?

Liquidity Pool bao gồm những thành phần chính là:

  • Nhà tạo lập thị trường tự động – Automated Market Makers (AMM): Những giao thức AMM dùng bể thanh khoản nhằm cho phép tài sản có thể trading theo phương pháp tự động theo công thức toán học.
  • Nhà cung cấp thanh khoản – Liquidity Provider (LP): Liquidity Provider đại diện cho những người thực hiện cung cấp liquidity cho giao thức. Cung cấp thanh khoản được hiểu là dùng tài sản để hình thành thanh khoản cho một cặp trading, và những gì Liquidity Provider có được là trading fee của những cặp giao dịch đó trên các giao thức và phần thưởng khích lệ.
  • Người dùng thanh khoản – Liquidity Users: Đây là những người tham gia trading trên những giao thức, ví dụ như vay tài sản trên nền tảng Lending, Swap tại sàn giao dịch phi tập trung,…

Liquidity Pool hoạt động theo cơ chế nào?

Bể thanh khoản được hình thành từ một cặp crypto, được khoá trong hợp đồng thông minh dựa vào tỷ lệ giá trị chính xác 50:50. Thuật toán sẽ luôn đảm bảo giá trị ở mức 50:50 trên.

Nếu nhà đầu tư có nhu cầu mua một token A từ pool bằng token B, thứ nhất, trader sẽ gửi token B vào pool đó và có nhận lại token A. Nếu token A đã mua và bị loại khỏi bể, thuật toán sẽ tăng dần dần giá của A và hạ giá của B, nguyên nhân là để đảm bảo được mức giá trị của hai token trong bể là 50:50 ở bất kỳ lúc nào.

Đa số AMM (công cụ hình thành thị trường tự động) và bể thanh khoản có thể áp dụng công thức tích số không đổi là: x * y = k

Trong đó:

  • x và y thể hiện số dư token tương ứng của một cặp
  • k đại diện cho một hằng số không thay đổi.

Đó là công thức xác định bằng toán học giá trị thị trường của token trong bể phải là bao nhiêu. Trong trường hợp những giao thức khác nhau thì công thức này cũng sẽ có chút khác biệt.

Cách thức hoạt động của bể thanh khoản
Cách thức hoạt động của bể thanh khoản

Tham khảo ví dụ minh hoạ dưới đây để nắm được cách hoạt động của bể thanh khoản:

Đối với cặp DAI-ETH, cùng đặt x là liquidity pool ETH và y là liquidity pool DAI. Giả dụ như bể chỉ có 20 ETH và 2.000 DAI.

Thì hằng số k = 20 ETH * 2,000 DAI = 40,000

Vậy trong trường hợp có người nào đó thực hiện mua 1 ETH từ nhóm này thì sao? Nhà đầu tư đó cần thanh toán bao nhiêu tiền? Quan sát công thức trên được thực hiện như thế nào nhé.

(20 – 1) ETH * (2,000 + y) DAI = 40,000

2,000 + y = 40,000/19

y = 2,105.26 – 2,000

y = 105.26

Nếu có người mua 1 ETH, nhà đầu tư đó đang rút 1 ETH ra khỏi bể và gửi một lượng DAI vào bể. Do đó, x (bể ETH) sẽ ít đi và (bể DAI) sẽ nhiều hơn trong khi k giữ nguyên.

Và vì không đề ra limited order trong AMM, smart contract sẽ được tính toán tự động y nhằm xác định mức giá cần thanh toán và trong trường hợp này là $105.26.

Thời điểm này bể thanh khoản sẽ bao gồm 9 ETH và $2,105.26 DAI nếu ai đó đã mua 1 ETH.

Hình ảnh minh hoạ cho bể thanh khoản của cặp token DAI-ETH
Hình ảnh minh hoạ cho bể thanh khoản của cặp token DAI-ETH

Để toàn bộ những điều trên được diễn ra, bể cần đảm bảo được nguồn cung ổn định của hai token. Vậy các token này có nguồn gốc từ đâu? Đây chính là thời điểm để những Liquidity Provider thực hiện vai trò của bản thân.

Như đã tìm hiểu trước đó, một pool cần đảm bảo tỷ lệ giá trị 50:50 chính xác. Vì vậy, nhà cung cấp thanh khoản cần ký quỹ một giá trị bằng nhau đối của từng token. Việc hoán đổi sẽ diễn ra liền mạch nếu số lượng Liquidity Provider ngày càng tăng tuy nhiên sẽ rủi ro hơn khi ít người tham gia.

Ưu điểm của việc cung cấp Liquidity cho bể thanh khoản là gì? Nếu một Liquidity Provider khóa những token của bản thân trong bể, nhà đầu tư sẽ nhận được phần thưởng là LP token (token của Liquidity Pool). Bên cạnh đó, một tỷ lệ phí sẽ được thanh toán từ những nhà đầu tư sử dụng pool này và được chia cho người dùng sở hữu LP token. Đây chính là động lực cho LP cung cấp thanh khoản ngày càng nhiều cho những liquidity pool.

Vai trò của Liquidity Pool là gì?

Tất cả những nhà đầu tư có trình độ và am hiểu sâu rộng về thị trường crypto cũng như thị truyền thống đều sẽ hiểu về các mặt trái tiềm ẩn nếu gia nhập vào một thị trường có liquidity không cao. Kể cả nó là crypto vốn hoá thấp hoặc cổ phiếu penny, trượt giá (slippage) sẽ luôn là mối đáng lo khi cố gắng gia nhập – hay rời khỏi – cho toàn bộ trading.

Trượt giá là sự chênh lệch giữa giá dự đoán của một trading và giá thực hiện được. Slippage có thể diễn ra nhanh nhất vào thời điểm thị trường có sự biến động lớn và có thể diễn ra nếu một lệnh lớn được thực hiện tuy nhiên volume không đảm bảo với mức giá đã chọn nhằm duy trì sự chênh lệch của giá mua và bán.

Một phương pháp để thị trường có được Liquidity là dựa trên việc áp dụng một vài lệnh (order book), tương tự với thị trường chứng khoán. Tại đây người mua và người bán tài sản đặt lệnh: họ đưa ra mức giá và số lượng tài sản mà họ có nhu cầu mua hay bán. Trading được thực hiện vào thời điểm người mua và người bán giao nhau tại một mức giá như nhau.

Trên thực tế, mức độ hiệu quả của việc này rất thấp do nhà đầu tư phải đề ra một mức giá mà người khác có thể chấp nhận, đồng nghĩa với việc nhà đầu tư cần đưa ra mức giá nhỏ hơn hay thời gian chờ đợi tương đối lâu để có người thỏa mãn được giá cả mà bạn đề ra.

Cách giải quyết cho sự kém hiệu quả, hoặc có thể nó là lỗi thời này là một bể thanh khoản chạy một thuật toán, hỗ trợ cho việc mua/bán tài sản được thực hiện đơn giản hơn và ở bất cứ giá nào hay thời điểm nào trong ngày.

Cụ thể, bể thanh khoản xử lý điều này thông qua phương pháp khuyến khích user cung cấp tính thanh khoản thay cho việc để seller và buyer mua cùng mức giá mà hai bên đề ra trong order book. Việc này được hiểu là user có thể chỉ cần trao đổi token và tài sản của bản thân thông qua cách dùng Liquidity do LP cung cấp và trading dựa trên smart contracts.

Bể thanh khoản hỗ trợ việc mua/bán một tài sản diễn ra đơn giản
Bể thanh khoản hỗ trợ việc mua/bán một tài sản diễn ra đơn giản

Liquidity Pool được ứng dụng trong DeFi như thế nào?

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

Như những kiến thức đã tìm hiểu, bể thanh khoản đảm nhiệm vai trò quan trọng trong hệ sinh thái tài chính phi tập trung DeFi – nhất là khi nhắc về những sàn trading phi tập trung (DEX). Cụ thể hơn, bể thanh khoản cung cấp liquidity, tốc độ và sự thuận tiện cần có cho những DEX vận hành hiệu quả.

Khi AMM chưa được xuất hiện, Liquidity của thị trường crypto là một thách thức với sàn giao dịch phi tập trung trên Ethereum. Giai đoạn đó, DEX là một công nghệ mới cùng giao diện phức tạp và số lượng buyer cũng như seller chưa nhiều nên không dễ dàng để có một lượng trader sẵn sàng trading liên tục.

Những AMM đã giải quyết vấn đề hạn chế về Liquidity này thông qua phương pháp hình thành nên bể thanh khoản và cung cấp cho những LP động lực cung cấp tài sản cho những bể này mà không dùng thêm bên thứ ba hay trung gian khác. Khối lượng tài sản càng lớn trong một bể thì Liquidity càng nhiều, trading sẽ trở nên đơn giản hơn đối với các sàn DEX.

Một trong các giao thức có đầu tiên áp dụng bể thanh khoản là Bancor, đây là hệ thống trading được hình thành trên Ethereum, tuy nhiên nó chỉ dần thịnh hành trong không gian crypto sau sự thành công của Uniswap.

Một số sàn DEX thịnh hành khác cùng dùng Liquidity Pool trên Ethereum như Curve, ushiSwap và Balancer; trên Binance Smart Chain (BSC) là BakerySwap, PancakeSwap và BurgerSwap.

Yield Farming

Tính đến nay, chúng ta vẫn tập trung bàn luận về AMM – vốn là phương pháp được áp dụng rộng rãi nhất của những bể thanh khoản. Mặc dù vậy, thực chất ứng dụng của chúng còn lớn hơn đó. Trong số đó có thể nhắc đến yield farming hoặc liquidity farming. Những bể thanh khoản là cơ sở của họ vào những bể. Các bể này sau đó sẽ được dùng nhằm sinh ra lợi nhuận.

Lending

Bể thanh khoản còn được ứng dụng khác là dùng trong những giao thức Lending và borrowing. Trong đó, có thể ký gửi token của bản thân vào giao thức như tài sản thế chấp và vay một tài sản khác tài chính giao thức này. Fee sẽ được tính dựa trên cung và cầu của tài sản họ vay.

Trong khi đó, ở bên kia của trading, khi người cho vay thực hiện ký gửi tài sản vào giao thức, họ cũng sẽ nhận được 1 mức lãi suất đến từ người vay theo cơ chế của bể.

Lending trong thị trường tiền điện tử
Lending trong thị trường tiền điện tử

Phân phối token

Bể thanh khoản cũng mang đến một giải pháp hữu hiệu để phân phối token mới đến chính xác users trong những dự án crypto. Việc phân phối token theo thuật toán cho các users đã đặt token của họ tại bể thanh khoản tạo ra hiệu quả cao hơn. Tiếp đó, nhưng token mới đúc được phân chia theo tỷ lệ ký gửi token của từng người dùng trong bể.

Ngoài ra, users cũng có thể nhận được lợi ích từ LP token.

Giả sử: User vay vốn từ Compound hay cung cấp liquidity cho Uniswap sẽ có được LP token đại diện cho phần của họ. Nhà đầu tư cũng có thể gửi những LP token đó đến một bể khác để có được lợi nhuận.

Đúc synthetic token

Bể thanh khoản còn được áp dụng khi hình thành synthetic asset trên blockchain. Nhà đầu tư có thể tạo một synthetic token thông qua phương pháp đặt một số tài sản thế chấp tại một bể thanh khoản và liên kết nó với oracle uy tín.

Tranching

Một phương pháp khác, kể cả còn tiên tiến hiện của những bể thanh khoản là tranching – hay được biết đến là tài chính cấu trúc. Đó là một định nghĩa vay mượn từ tài chính truyền thống về việc phân chia nhũng tài sản tài chính phụ thuộc vào rủi ro và lợi nhuận của chúng. Những sản phẩm này cho phép LP quyết định những cấu hình trả lãi và rủi ro tùy chỉnh.

Rủi ro của Liquidity Pool – Pool thanh khoản là gì?

Rủi ro hợp đồng thông minh

Nếu nhà đầu tư gửi tiền vào một bể thanh khoản, pool sẽ là chủ sở hữu khoản tiền của trader. Do đó, tùy theo hướng kỹ thuật không có bên thứ ba hay trung gian đang kiểm soát tiền của trader nhưng chính hợp đồng thông minh được xem là người giám sát cho những khoản tiền đó. Vì thế, khi có lỗi sai nào diễn ra với hợp đồng thông minh như Flash Loans, tiền của nhà đầu tư có thể mất hoàn toàn.

Rủi ro tổn thất tạm thời

Trong trường hợp nhà đầu tư đang cân nhắc về việc cung cấp liquidity cho một AMM, trader sẽ cần nắm thêm về định nghĩa của tổn thất tạm thời hay được gọi là impermanent loss.

Về cơ bản, tổn thất tạm thời diễn ra nếu giá của một token hạ so với thời điểm mà nhà đầu tư gửi chúng vào bể thanh khoản khiến cho thua lỗ, so với trader chỉ HODL và để chúng trong ví của bản thân.

Cụm từ đó mang tên gọi vậy là vì nó là các tổn thất tiềm tàng và chỉ diễn ra nếu nhà đầu tư thực sự rút token ra khỏi bể. Những tổn thất đó có thể hạn chế và biến mất hoàn toàn dựa vào sự biến động của thị trường.

Sau đây là một minh hoạ đơn giản về tổn thất tạm thời. Tài sản của nhà đầu tư có thể đã được nâng giá trị, tuy nhiên không nhiều khi so với khi nhà đầu tư chỉ HODL.

Ví dụ về impermanent loss
Ví dụ về impermanent loss

Rủi ro truy cập

Bạn nên cẩn thận với những dự án mà nhà phát triển được phép chỉnh sửa những quy tắc quản lý pool. Thỉnh thoảng, những nhà phát triển có thể khoá quyền rút tài sản khỏi bể của users hay chỉ cấp quyền đăng nhập cho chính họ thông qua cahcs thay đổi source code của hợp đồng thông minh. Việc này còn cho phép họ có thể kiểm soát toàn diện những quỹ trong bể. Nó được biết đến là rug pull – một mánh khóe rút thanh khoản điển hình trong DeFi.

Tổng kết ưu và nhược điểm của bể thanh khoản

Ưu điểm của bể thanh khoản – Liquidity pool là gì?

  • Dùng những smart contracts có thể theo dõi để đảm bảo việc thông tin kiểm toán được bảo mật minh bạch.
  • Cho phép toàn bộ người dùng cung cấp liquidity và nhận được phần thưởng khuyến khích, lãi suất theo loại crypto của họ.
  • Bất cứ ai cũng có thể cung cấp cũng có thể cung cấp liquidity cho một bể thanh khoản, đây là một tính năng độc đáo trong thế giới tài chính.
  • Người dùng có thể liên tục theo dõi và quản lý crypto của bản thân theo cách mà mình mong muốn.

Nhược điểm của bể thanh khoản – Liquidity pool là gì?

  • Xảy ra mất mát vô thường: Phần trăm tài sản ký gửi có thể biến động do sự chênh lệch về giá cả.
  • Bị lệ thuộc vào smart contract: Những lỗi và trục trặc của smart contract cũng có tương đương với việc tài sản crypto bị mất trong AMM.
  • Khả năng bị hack không hề nhỏ do những sàn trading phi tập trung DEX đều đi kèm với mã nguồn mở, lại kiểm soát khối lượng tiền rất lớn nên nguy cơ bị tấn công cao.
  • Bị gian lận, thao túng và chiếm đoạt tài sản thông qua loại hình lừa đảo như kiểu kéo thảm.

Những Liquidity Pool thịnh hành năm 2024

Dưới đây là số Crypto Liquidity Pool phổ biến trong thời điểm này.

  • Uniswap: Là sàn trading phi tập trung (DEX) thuộc top đầu hiện nay, cho phép users trading ETH để lấy bất kỳ token ERC-20 nào khác mà không cần có sự cho phép của DEX. Dựa vào Uniswap, nhà đầu tư có thể hình thành một cặp trading trên mạng free.
  • Curve: Đó là một bể thanh khoản phi tập trung hỗ trợ hoán đổi crypto và những loại stablecoin theo mạng Ethereum như là DAI, USDT, USDD, USDC,…
  • Balancer: Một nền tảng DeFi mang đến một vài tuỳ chọn gộp, ví dụ như những bể thanh khoản riêng (Private Liquidity Pool) hay chung để mang đến các ưu điểm phục vụ cho những LP của chúng.
  • Bancor: Bancor được đánh giá là một trong số những Liquidity Pool tốt nhất trong năm 2024 dựa trên Ethereum. Nền tảng này sử dụng triệt để những phương pháp hình thành thị trường thông qua thuật toán với các token thông minh, cung cấp liquidity cùng với đó là định giá chính xác. Bancor đảm bảo một tỷ lệ cân đối giữa các token đã liên kết khác nhau cùng với việc thực hiện những thay đổi trong việc cung cấp token.
Crypto Liquidity Pool hàng đầu hiện nay
Crypto Liquidity Pool hàng đầu hiện nay

Nên tham gia Liquidity Pool nào?

Tính đến thời điểm này, đã có không ít những dự án DeFi về bể thanh khoản để các nhà đầu tư có thể cân nhắc. Nhưng từng Liquidity Pool đều đi kèm với lợi ích và hạn chế cùng cặp trading khác nhau.

Những gì nhà đầu tư nên thực hiện là chọn các bể thanh khoản có toàn bộ giá trị bị khoá (TVL) cao cùng với các stablecoin thịnh hành như là USDT, USDC, DAI đi kèm với những coin hàng đầu như BTC, ETH nhằm thu về lợi nhuận thị động nhiều hơn và rủi ro nhỏ hơn.

Tất nhiên việc tham gia vào những bể thanh khoản thì nhà đầu tư không thể ngăn chặn được rủi ro mất mát vô thường do đó hãy tránh các cặp coin có độ biến động cao. Liên tục quan sát và nắm bắt biến động giá của cặp coin/token trong Pool để có thể bán cổ phần sở hữu của bản thân trước khi giá chênh lệch quá nhiều so với giai đoạn bắt đầu.

Những Liquidity Pool thuộc hàng top đầu hiện nay mà nhà đầu tư nên cân nhắc lựa chọn là: Curve, Uniswap, Balancer, Bancor, Sushiswap.

Một số câu hỏi thường gặp về Liquidity Pool

Các giao thức nào có Liquidity Pool lớn nhất năm 2024?

Một vài giao thức có Liquidity Pool quy mô hàng đầu như là: Curve Finance, OIN Finance, KeeperDAO, Bancor, Kyber Network, Balancer, Uniswap,…

Những điều kiện cần có để cung cấp Liquidity cho pool là gì?

Để có thể cung cấp Liquidity cho 1 bể, nhà đầu tư cần:

  • Chọn giao thức. Ví dụ như một Yield Farming, DEX hoặc Lending & Borrowing
  • 1 cặp token phù hợp với Pool. Giá trị của 2 token phải ngang nhau.
  • 1 ví lưu trữ để kết nối với giao thức.

Impermanent Loss là gì?

Impermanent Loss – Tổn thất tạm thời – được hiểu là một rủi ro liên quan đến việc cung cấp Liquidity cho những bể thanh khoản trong các giao thức DeFi. Sau khi cung cấp Liquidity cho Pool, giá cả của token có sự thay đổi đi lên hay hạ đột ngột làm cho trader bị lỗ một khoản vào thời điểm đó thay cho việc kiếm được lợi nhuận nhiều hơn.

Có đúng là dự án đáng tin cậy, Liquidity Pool sẽ nhiều hơn không?

Hầu hết những dự án DeFi có độ uy tín cao sẽ khiến cho Liquidity trong bể dồi dào hơn. Do khi dự án có sự đầu tư, phát triển cụ thể, cộng đồng sẽ ngày càng tin cậy và chú ý đến dự án đó hơn nữa.

Nội dung của bài viết trên đây về Liquidity Pool là gì đã cung cấp những kiến thức cần thiết cho bạn đọc. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của Liquidity pool đã mang đến một phương án mạnh mẽ, phi tập trung đối với liquidity trong DeFi và là phương pháp để hình thành nên sự phát triển trong lĩnh vực này. Nếu crypto và DeFi dần thịnh hành hơn nữa, được sử dụng hàng loạt, những bể thanh khoản chắc chắn sẽ đảm nhiệm vai trò không thể thiếu với nhiều tình huống sắp đến trong tương lai.

Rate this post

Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *