KYC là gì? Tầm quan trọng của KYC trong thị trường tiền điện tử

Thuật ngữ KYC chắc hẳn không xa lạ với những ai tham gia thị trường tiền điện tử. Nhưng bạn đã hiểu rõ về KYC là gì cũng như tầm quan trọng của KYC và quy trình thực hiện diễn ra như thế nào chưa? Hãy cùng coin568 khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích nhé.

KYC là gì?

KYC là gì? KYC có tên gọi đầy đủ là Know Your Customer, đây là một bước trong quy trình kiểm tra đánh giá rủi ro liên quan đến rửa tiền, nó sẽ gồm những nguyên tắc cùng với những quy định bắt buộc đối với những đơn vị tài chính (như nền tảng giao dịch, ngân hàng,…) thực hiện xác minh danh tính và đánh giá mức độ rủi ro từ phía khách hàng. Mục đích của quy trình này đó là phòng tránh, ngăn ngừa những hành vi lừa đảo ví dụ như rửa tiền.

Tại thị trường tiền điện tử, KYC được sử dụng phổ biến tại những nền tảng giao dịch tập trung (CEX) để thu thập dữ liệu cùng với kiểm tra danh tính của người dùng.

Mỗi nền tảng giao dịch đều sẽ có những yêu cầu về thông tin khác nhau tùy thuộc vào tính chất và đặc điểm của mỗi nền tảng, đa phần sẽ là CCCD, ảnh chân dung, quốc tịch, Passport (hộ chiếu),…

Chẳng hạn như tại sàn giao dịch A, chỉ những người có quốc tịch Hoa Kỳ thì mới được phép đăng ký và tham gia giao dịch. Tuy nhiên tại sàn giao dịch B lại cho phép bất kỳ công dân tại quốc gia nào cũng đều được sử dụng. Trong trường hợp này, sàn A và B chỉ cần xác minh quốc tịch của mỗi người bằng những thông tin đã được thu thập tại KYC.

Khi phát sinh bất kỳ tình huống nào liên quan tới những hành vi vi phạm quy định, những thông tin được thu thập dựa vào quá trình KYC này sẽ hỗ trợ tốt hơn cho việc điều tra hoặc giám sát của những cơ quan chức năng trở nên hiệu quả và thuận lợi hơn.

Vì sao trong lĩnh vực tiền điện tử lại cần có KYC?

Xét về yếu tố bảo mật đặc trưng của thị trường tiền điện tử, đây có thể được coi là “nơi lý tưởng cho những kẻ muốn giấu danh tính”.

Thế nhưng, khi mà thị trường điện tử đang ngày càng phát triển và đón nhận và phổ biến hơn như hiện nay, bắt đầu có sự xuất hiện của những tổ chức cùng với những cá nhân lợi dụng cơ hội này để tiến hành những hành vi phạm tội, ví dụ như rửa tiền, terrorism financing (tài trợ khủng bố).

Trong đó:

• Rửa tiền là một hành động muốn biến số tiền đã kiếm được bằng những hành vi phạm pháp thành tài sản hợp pháp, thường được gọi là tiền bẩn. Đây cũng là một cách thức để những tên tội phạm ẩn giấu nguồn gốc nguyền tiền cùng với những hành động bất hợp pháp của họ.
• Tài trợ khủng bố: Đây là một cách thức huy động và cung cấp tài sản cho những cá nhân hoặc tổ chức khủng bố dưới mọi hình thức.

Những việc này buộc những nhà lập pháp phải vào cuộc và ban hành những chính sách quản lý cho thị trường Crypto. Những chính sách cùng với quy định KYC có vai trò quan trọng trong việc giúp những đơn vị tiền mã hóa sàng lọc người dùng của mình một cách hiệu quả.

Vào năm 2020, Financial Crimes Enforcement Network (Mạng luới thực thi tội phạm tài chính) tại Hoa Kỳ đã yêu cầu những nền tảng giao dịch tiền mã hóa cần phải tuân thủ theo những quy định của Anti-Money Laundering (Đạo luật chống rửa tiền) cùng với CFT – Countering the Financing of Terrorism (chống tài trợ khủng bố), trong đó bước đầu tiên chính là KYC.

Cho tới thời điểm hiện tại, việc thực hiện đúng theo quy trình KYC đã trở thành điều bắt buộc tại những nền tảng giao dịch trong thị trường tiền điện tử. Qua đó, khi người dùng tạo lập tài khoản mới tại nền tảng giao dịch thì đều sẽ được yêu cầu tiến hành quy trình KYC, như vậy thì mới được mở rộng hạn mức giao dịch cũng như được khai thác tối đa những tính năng của nền tảng.

Mức độ cần thiết của KYC đối với thị trường Crypto

KYC hay Know Your Customer là yếu tố thiết yếu vì việc thực hiện đúng theo KYC sẽ đem đến rất nhiều lợi ích cho người dùng với những sàn giao dịch tiền điện tử, cụ thể:

KYC nâng cao sự tin tưởng của người dùng

Việc đáp ứng được những yêu cầu khi KYC giúp nâng cao mức độ tin cậy của người dùng đối với sự uy tin của các cá nhân khác, cùng với đó cũng giúp an tâm hơn về tính minh bạch cho nền tảng giao dịch.

Ngoài ra, khi người dùng cảm thấy an tâm và tin tưởng rằng nền tảng giao dịch này vẫn luôn sử dụng những biện pháp bảo mật an toàn cho tài khoản của họ thì họ mới có thể tiếp tục sử dụng những sản phẩm và dịch vụ tại nền tảng giao dịch này.

KYC giúp làm giảm thiểu những hành vi phạm tài chính

Căn cứ vào số liệu được thống kê tại Báo cáo Tội phạm Tiền điện tử 2022 do Chainalysis công bố, những giao dịch tiền mã hóa không đúng với quy định từ những tội phạm tài chính trong năm 2021 với giá trị ước tính lên tới khoảng 14 tỷ USD, tăng đến 79% so với năm trước đó (năm 2020 với 7.8 tỷ USD). Qua đó có thể thấy được tầm quan trọng của KYC đối với những sàn giao dịch Crypto.

Với sự hỗ trợ từ KYC, nếu phát hiện những giao dịch đáng ngờ hoặc những hành vi gian lận có liên quan đến rửa tiền (Money Laundering), sàn giao dịch có thể truy cập kiểm tra dữ liệu của đối tượng và phối hợp với những cơ quan chức năng để điều tra và xử lý kịp thời. Chính vì thế, sau khi thực hiện KYC thì người dùng sẽ khó khăn hơn trong việc tiến hành những hoạt động vi phạm pháp luật, cùng với đó:

• Hạn chế được những hành vi lừa đảo của những tội phạm tài chính.
• Cam kết thực hiện giao dịch đúng với quy định của pháp luật.
• Cải thiện danh tiếng cho thị trường tiền điện tử.

Với việc giảm thiểu những hành vi vi phạm pháp luật của người dùng, những nền tảng giao dịch cũng sẽ hạn chế được một số rủi ro về vấn đề pháp lý, đồng thời hỗ trợ tối ưu hóa thời gian để có thể chú trong hơn và kế hoạch phát triển.

KYC giúp thị trường tiền điện tử ổn định hơn

Thị trường tiền điện tử được biết đến phổ biến với đặc điểm dễ biến động của nó. Thế nhưng, một điều phải công nhận đó chính là một phần nguyên nhân của sự biến động này được hình thành từ những giao dịch ẩn danh, thực tế bản chấn của việc này là vi phạm pháp luật.

Nếu như những giao dịch tiền mã hóa đều thực hiện đúng với những quy định KYC thì việc xác minh danh tính sẽ trở nên đơn giản và dễ dàng hơn nhiều, hỗ trợ xóa bỏ những yếu tố cực đoan để thị trường có thể duy trì được sự ổn định.

KYC hoạt động như thế nào trong thị trường Crypto?

Những ai cần phải thực hiện KYC?

Trong thị trường tiền điện tử những đối tượng cần phải thực hiện KYC sẽ gồm:

• Những người dùng mới đăng ký mở tài khoản tại những nền tảng giao dịch.
• Những người dùng đã có tài khoản nhưng muốn mở rộng hạn mức giao dịch tại sàn, hầu hết đều sẽ tiến hành kYC ở mức 2.
• Người dùng đã có tài khoản muốn gia nhập những sự kiện phát hành token qua ICO tại sàn giao dịch.

Quy trình tiến hành KYC

Dựa vào tính chất cùng với thẩm quyền của mỗi nền tảng giao dịch mà sẽ có những hình thức thực hiện KYC khác nhau. Thế nhưng, đa phần những nền tảng giao dịch sẽ thực hiện đúng với quy định KYC với quy trình cụ thể dưới đây:

• Bước 1: Thu thập dữ liệu: Tại bước đầu tiên này những người dùng sẽ phải cung cấp một số thông tin cá nhân cần thiết, bao gồm họ và tên, quốc tịch, ngày sinh, địa chỉ thường trú.
• Bước 2: Đối chiếu dữ liệu: Ở bước tiếp theo người dùng sẽ cần cung cấp một số hình ảnh về những giấy tờ tùy thân, chẳng hạn như hộ chiếu, CCCD, bằng lái xe hoặc những hóa đơn tiện ích. Tiếp đó, sàn giao dịch sẽ tiến hành đối chiếu những hình ảnh này với những thông tin mà người dùng đã khai báo trong bước đầu tiên có tương thích với nhau hay không.
• Bước 3: Kiểm tra danh tính người dùng và xem xét rủi ro: Với những dữ liệu đã được người dùng cung cấp, sàn sẽ thực hiện việc các minh danh tính của người dùng và xem xét xem liệu đối tượng này có xuất hiện hành vi hoặc xuất hiện những rủi ro nào liên quan tới PEP không.

PEP với cách gọi đầy đủ là Politically Exposed Persons chỉ những cá nhân đang nắm giữ những chức vụ liên quan đến chính trị quan trọng và có khả năng rửa tiền hoặc thực hiện những hoạt động liên quan tới vi phạm pháp luật.

Sau khi đã thực hiện KYC xong, người dùng có thể thực hiện giao dịch của mình và sử dụng những tiện ích mà sàn mang đến.

Để có thể hiểu rõ hơn về quy trình này, bạn có thể xem qua hình ảnh minh hoạ các bước KYC tại sàn giao dịch Binance dưới đây:

Quy trình KYC yêu cầu những tài liệu nào?

Để tiến hành KYC thì cần phải có những tài liệu sau:

• CCCD (căn cước công dân) hoặc là Passport.
• Giấy phép lái xe (tại một vài sàn giao dịch có thể được dùng giấy phép lái xe thay thế cho CCCD và Passport).
• Giấy tờ chứng minh địa chỉ thường trú có giá trị tối thiểu 3 tháng. Những loại giấy tờ này bao gồm hóa đơn thanh toán truyền hình, hóa đơn điện nước,… chỉ cần có những thông tin về địa chỉ cư trú.
• Khai báo thu thập (phụ thuộc vào mỗi sàn). Sẽ có một số sàn giao dịch yêu cầu người dùng cung cấp những giấy tờ để chức thực tài sản nguồn thu nhập của họ. Điều này với mục đích đảm bảo dòng tiền người dùng sử dụng để giao dịch không phải là “tiền bẩn”.

Với những loại giấy tờ trên, những nền tảng giao dịch thường sẽ đề nghị người dùng gửi ảnh hoặc tài liệu scan lên sàn. Cũng sẽ có một vài nền tảng giao dịch đề nghị gửi hình ảnh chân dung đang cầm hộ chiếu hoặc CCCD.

Sau khi đã cung cấp đầy đủ những dữ liệu theo yêu cầu, nền tảng giao dịch sẽ tiến hành kiểm tra, đối chiếu cùng với đánh giá thông tin cùng mức độ rủi ro của người dùng. KYC sẽ thường sẽ mất từ 1 đến 2 ngày làm việc để hoàn thành.

Những khuyết điểm của KYC

KYC (Know Your Customer) bắt buộc phải tiến hành qua nhiều bước, cần chuẩn bị nhiều giấy tờ và có thể mất thêm một vài ngày hoặc vài tuần để xử lý và hoàn tất quy trình xác thực, điều này sẽ khiến cho người dùng mất nhiều thời gian.

Trái lại, việc thực hiện KYC cũng làm cho nhiều người phải đắn đo và lo lắng về quyền riêng tư của mình cùng với mức độ bảo mật an toàn cho dữ liệu cá nhân của những nền tảng giao dịch. Thực tế đã có nhiều người dùng gặp phải trường hợp bị hack tài khoản và bị lộ thông tin cá nhân.

Nổi bật có thể kể đến sự kiện diễn ra vào tháng 1 năm 2019, trang báo CCN đã cho đăng tải một bài báo với nội dung về hacker ExploitDOT đã thừa nhận việc bán những thông tin các nhân riêng tư của người dùng, và những thông tin này đều được thu  thập từ những nền tảng giao dịch tiền điện tử lớn nhất toàn cầu (chẳng hạn như Binance, Bittrex, Bitfinex, Poloniex) tại những website đen/website ẩn.

Không chỉ vậy, sau khi sự kiện này bị vạch trần, những chuyên gia bảo mật đã phát hiện rằng hầu hết những chứng cứ thu thập được đều là những ảnh chụp những người dùng đang cầm tấm giấy có dòng chữ “Binance” cùng với thời gian chụp ảnh.

Thế nhưng bên phía nền tảng Binance đã mạnh mẽ phủ định điều này và chắc chắn rằng sàn tuyệt đối không để thông tin của người dùng bị đánh cắp. Cùng với đó, Changpeng Zhao cũng đã thể hiện sự thất vọng của bản thân đối với những thông tin FUD mà trang báo CCN đăng tải khi chưa được chứng thực như thế.

KYC trong tương lai tại thị trường tiền điện tử

Khi lĩnh vực Crypto ngày càng phát triển và dần trở nên phổ biến nhiều hơn, những cơ quan quản lý toàn cầu cũng đã đẩy mạnh sự chú trọng của mình vào việc thực thi quy trình KYC trong Crypto, những quy định và điều khoản dần ngày càng khắt khe và được siết chặt hơn để ngăn chặn những hành vi rửa tiền và những hành vi trái pháp luật khác.

Những sàn giao dịch tập trung (CEX) có khả năng dễ bị chính phủ quản lý kiểm soát hơn, thế nhưng, về những sàn giao dịch phi tập trung (DeFi) thì đây là một điều không hề dễ dàng vì những giao dịch này hoạt động độc lập và không cần đến sự can thiệp của phía trung gian hoặc là bên đơn vị quản lý tập trung. Có những dự án phi tập trung vân cung cấp những dịch vụ liên quan tới tài chính (chẳng hạn như cho vay hoặc đi vay) cho người dùng mà không có quy định những quy trình KYC như thông thường.

Con đường phát triển của kYC tại thị trường tiền điện tử sẽ không giới hạn với những giải pháp đơn giản cho nền tảng giao dịch tập trung mà nó còn mở rộng sử dụng trong cả những không gian phi tập trung. Chính vì thế, những đơn vị quản lý cần phải khắt khe hơn khi yêu cầu những cách thức KYC tại không gian phi tập trung.

Để thực hiện được các quy định đó, những tổ chức, doanh nghiệp tiền mã hóa đang nghiên cứu và xây dựng những giải pháp KYC đổi mới cho những giao thức DeFi thông qua những công nghệ như:

• Verifiable Credential (VC): Hay còn gọi là chứng chỉ có thể xác minh, đây là bộ tiêu chuẩn mở dùng cho việc phát hành những tài liệu xác nhận thông tin cho các cá nhân (chẳng hạn như giấy phép lái xe, hộ chiếu, bằng cử nhân) dưới hình thức kỹ thuật số. Những tài liệu này có thể được kiểm tra, xác minh dễ dàng nhờ vào chữ ký điện tử, giúp cắt giảm chi phí cùng với thời gian nhưng vẫn có thể đảm bảo giữ vững tính xác thực cùng với ngăn ngừa gian lận.
• Zero-knowledge Proof (ZKP): Công nghệ này được dùng tại những nền tảng SSID, nó sẽ tạo điều kiện cho bên thứ 3 có thể xác nhận danh tính của cá nhân khi sử dụng dịch vụ mà không cần phải cung cấp bất kỳ thông tin nào.

Self-sovereign Identity được viết tắt là SSID – Danh tính tự chủ đây chính là một giải pháp với mục đích mang lại tính năng chia sẻ dữ liệu đã được xác minh một cách bảo mật và có kiểm soát. Chỉ cần cung cấp dữ liệu tại giao thức SSI, người dùng sẽ không cần phải thực hiện xác minh KYC lặp lại khi sử dụng các nền tảng cung cấp dịch vụ khác nhau. Chỉ cần chia sẻ thông tin thông qua giao thức SSI, lúc này người dùng sẽ không phải tiến hành quy trình xác minh KYC.

Một số câu hỏi phổ biến về KYC

Có bắt buộc quy trình KYC trong giao dịch tiền điện tử hay không?

Đối với câu hỏi này thì sẽ phải xem bạn tham gia sàn giao dịch nào. Tại thị trường tiền điện tử, người dùng có thể thực hiện giao dịch tại DEX (sàn phi tập trung) và CEX (sàn tập trung).

Việc thực hiện quy trình KYC là điều bắt buộc tại những sàn giao dịch tập trung, ngoài ra, nó cũng sẽ phụ thuộc vào quy định của mỗi quốc gia cũng như mỗi sàn giao dịch khác nhau.

Chẳng hạn như: Tại sàn giao dịch Binance, người dùng chỉ buộc phải thực hiện KYC khi muốn mở rộng hạn mức giao dịch của mình, còn khi đăng ký tài khoản thì không cần. Ngược lại, sàn giao dịch Bybit lại yêu cầu người dùng phải thực hiện kYC thì mới được sử dụng dịch vụ cùng với tiến hành giao dịch tại sàn.

Cho tới thời điểm hiện tại, đa phần những sàn giao dịch phi tập trung vẫn chưa yêu cầu người dùng tuân thủ quy định KYC, những giao dịch tiền mã hóa tại sàn phi tập trung thường sẽ được tiến hành một cách nhanh chóng, thuận tiện và thoải mái hơn.

KYC có áp dụng cho ví điện tử không?

Hiện chỉ có ví Custodial mới cần tiến hành KYC. Có hai dạng ví tiền điện tử đó là ví lưu ký (custodial) và ví không lưu ký (non-custodial), cụ thể như sau:

• Ví lưu ký sẽ được một bên thứ 3 sở hữu, hay được gọi là VASP – Virtual Asset Service Provider và nó sẽ lưu trữ những khóa riêng tư (private key) của người dùng. Ngoài ra, VASP được xem là một đơn vị tài chính, do đó những ví lưu ký cần phải thực hiện những quy định KYC.
• Ví không lưu ký được người dùng sở hữu và lưu trữ, chính vì thế sẽ không yêu cầu thực hiện quy định KYC.

Bài viết trên của coin568 đã cung cấp đến cho bạn khái niệm KYC là gì cùng với tầm quan trọng của nó đối với thị trường tiền điện tử. Hy vọng qua những thông tin trên sẽ giúp ích cho quá trình tham gia giao dịch của bạn tại thị trường Crypto.