Governance token là gì? Trong blockchain thì token quản trị đem đến cho chủ sở hữu nhiều quyền lực và lợi ích trong các hoạt động giao dịch. Nó cũng giữ vai trò quan trọng đối với các sàn giao dịch phi tập trung, gần như là một phần đặc biệt không thể thiếu. Vậy điều gì làm token quản trị trở nên hấp dẫn? Cách thức vận hành sẽ như thế nào? Bên cạnh những điểm nổi bật liệu rằng Governance token có những điểm hạn chế cần lưu ý không? Hãy cùng tìm hiểu về Governance Token với nội dung bên dưới đây nhé.
Governance Token là gì?
Token quản trị hay Governance Token thuộc loại tài sản dưới hình thức kỹ thuật số biểu trưng cho khả năng biểu quyết hay tham gia vào việc quản trị ở một hệ sinh thái của blockchain hay dự án của crypto.
Chủ sở hữu Governance Token có thể bày tỏ ý kiến hoặc trực tiếp tham gia việc bỏ phiếu để chốt lại những vấn đề có tầm ảnh hưởng quan trọng đến dự án, ví dụ như việc phân bổ ngân sách, thay đổi giao thức hay đề xuất nâng cấp.
Chủ sở hữu có càng nhiều token quản trị thì đồng nghĩa quyền biểu quyết đối với dự án đó càng lớn, tiếng nói của họ ở trong cộng đồng sẽ càng lớn mạnh.
Bên cạnh đó, Governance token còn đem đến những quyền lợi khác chẳng hạn như phần thưởng, có quyền truy cập đối với những tính năng riêng biệt hay nhận được lợi ích từ sự phát triển của dự án. Đóng vai trò quan trọng đối với việc dân chủ hoá các hoạt động quản trị đồng thời tăng cường đặc tính phi tập trung, Governance token đã trở thành yếu tố không thể thiếu và là điểm trọng tâm trong sự phát triển bền vững của những dự án blockchain.
Làm cách nào để xác định Governance Token trong một dự án?
Governance Token của dự án giữ nhiều vai trò quan trọng trong một lúc, nó thể vừa là một Utility Token và cũng vừa là Governance Token, hoặc cũng có thể là tách biệt đối với hai vai trò. Phụ thuộc việc thiết kế của mô hình Tokenomics cùng cách tích lũy các giá trị cho token hay chủ sở hữu token mà Governance Token của mỗi dự án sẽ không giống nhau.
Xác định chức năng của Token
Nhà đầu tư có thể xác định được token quản trị bằng những dấu hiệu như sau:
Governance Token được dùng làm tiêu chuẩn tham khảo để tham gia vào việc biểu quyết cũng như định hướng cho dự án. Nếu token đủ các yếu tố dùng để:
- Bỏ phiếu thông qua những thay đổi đối với giao thức.
- Đề xuất nâng cấp.
- Quyết định đối với việc phân bổ nguồn ngân sách hay quỹ phát triển.
=> Có khả năng rất cao nó là Governance Token.
Hay để nhận biết những dự án dùng token nào để Governance Token, nhà đầu tư có thể thực hiện theo những phương thức sau:
Truy cập vào website chính thức mà dự án công bố
Đa phần những dự án của blockchain đều mang lại những thông tin khá đầy đủ liên quan đến token mà họ công bố trên website chính thức. Ở đó bạn có thể nhận thấy:
- Loại token: Tiện ích, quản trị hay tài sản thế chấp.
- Vai trò của token đối với hệ sinh thái.
- Phương thức sử dụng token là biểu quyết hay quản trị.
Uniswap có website là uniswap.org sẽ thể hiện rõ ràng UNI là một token quản trị thực thụ của nền tảng.
Tham khảo whitepaper hay tài liệu về dự án
Những dự án sẽ giải thích chi tiết về vai trò của token ở whitepaper. Đa phần các khía cạnh liên quan đến tokenomics đều đem lại thông tin cụ thể liên quan đến hoạt động Governance Token.
Tra cứu ở những nền tảng tổng hợp nguồn dữ liệu
Sử dụng các trang web như CoinMarketCap hoặc CoinGecko để tìm kiếm thông tin về token. Các nền tảng này thường liệt kê loại token và cung cấp mô tả ngắn gọn về chức năng của chúng. Ví dụ: CoinMarketCap có danh sách các Governance Token hàng đầu theo vốn hóa thị trường.
Phương thức hoạt động Governance Token là gì?
Governance Token vận hành dựa vào quy tắc phi tập trung, người sở hữu được phép tham gia vào những quyết định quan trọng trong dự án của blockchain hay giao thức mang tính phi tập trung. Bên dưới là cách Governance Token vận hành ở thực tế:
Quyền tham gia biểu quyết và quản trị
Khi một dự án công bố Governance Token, quyền biểu quyết sẽ được biểu trưng bởi mỗi token. Chủ sở hữu có càng nhiều token thì sức ảnh hưởng của họ trong quyết định sẽ càng lớn đối với dự án. Khả năng biểu quyết trên sẽ bao gồm:
- Thay đổi những tham số giữ vai trò quan trọng ví dụ như phí giao dịch, lãi suất hay phân bổ phần thưởng.
- Thông qua hoặc từ chối nâng cấp hay những tính năng đặc biệt trong giao thức.
- Quyết định việc chia nguồn ngân sách đầu tư từ quỹ của dự án hay DAO.
- Định hình về chiến lược để mở rộng dự án và marketing.
Quy trình trình bày đề xuất ý tưởng và bỏ phiếu
Chủ sở hữu Governance Token có được quyền tham dự vào hoạt động biểu quyết cho những quyết định có tầm quan trọng đối với dự án. Governance Token thường sẽ kèm theo với cơ chế trình bày đề xuất cũng như bỏ phiếu minh bạch:
- Tạo đề xuất ý tưởng: Nhóm chủ dự án hay thành viên thuộc cộng đồng có thể dùng token của bản thân để trình bày những ý tưởng hay kế hoạch điều chỉnh dự án.
- Thảo luận: Đề xuất được đưa ra thảo luận hoàn toàn công khai ở những nền tảng như Snapshot, Discord hay những diễn đàn về quản trị của chính dự án đó – DAO Forum.
- Bỏ phiếu: Chủ sở hữu token tham gia biểu quyết chấp thuận hay từ chối đối với đề xuất. Quyết định sau khi bỏ phiếu sẽ được thực hiện một cách tự động bằng hợp đồng thông minh khi tích đủ số phiếu được yêu cầu. Quyền biểu quyết sẽ phụ thuộc vào tỷ lệ thuận cùng số lượng token mà chủ sở hữu có được. Chẳng hạn bạn có 10% trên tổng số token thì quyền biểu quyết của bạn sẽ tương đương 10%
- Kết quả và thực hiện: Nếu đa phần số phiếu bầu (dựa vào mức quy định) chấp thuận đề xuất thì việc thay đổi sẽ được tiến hành.
Governance Token hỗ trợ trong việc phân quyền về quyền lực ở cộng đồng thay vì đặt trọng tâm vào nhóm phát triển duy nhất. Toàn bộ những quyết định có sức ảnh hưởng lớn đều được trình bày dựa vào quan điểm chung của tập thể, gia tăng tính minh bạch cũng như sự tin tưởng đối với dự án.
Chủ sở hữu Governance Token không chỉ dừng lại ở quyền tham dự biểu quyết mà còn được nhận phần thưởng như lợi ích riêng của dự án hay token bổ sung. Yếu tố này sẽ thúc đẩy sự tích cực tham gia cũng như đóng góp lâu dài trong cộng đồng.
Cách thức để có được Governance Token
Mua trực tiếp ở những sàn giao dịch
Governance Token của đa số những dự án đều thường niêm yết ở những sàn giao dịch theo hướng phi tập trung (DEX) và tập trung (CEX). Nhà đầu tư có thể sở hữu nó thông qua việc chuyển đổi những đồng coin có độ phổ biến cao như ETH, BTC hay stablecoin.
Ví dụ:
- Sàn CEX (tập trung): Coinbase, Binance,…
Token COMP (Compound), UNI (Uniswap) hay AAVE (Aave),…
- Sàn DEX (Phi tập trung): PancakeSwap, Uniswap, SushiSwap
Token như SUSHI (SushiSwap) hoặc MKR (MakerDAO)…
Tham dự vào giao thức đồng thời nhận thưởng
Có nhiều dự án phân bố phần thưởng Governance Token cho chủ sở hữu đóng góp cho hệ sinh thái.
- Cung cấp tính thanh khoản (Liquidity Providing): Đem đến tài sản cho những pool mang thanh khoản ở DEX nhằm nhận lại Governance Token.
Ví dụ: Ở Uniswap cung cấp khả năng thanh khoản với mục đích nhận lại UNI.
- Staking: Token dùng để đặt cược sẽ có khác biệt để nhận phần thưởng là Governance Token.
Ví dụ: Staking ETH trên Lido Finance để nhận phần thưởng token LDO.
- Cho vay hoặc vay: Tham dự đến những nền tảng về phi tập trung DeFi như Aave hoặc Compound nhằn nhận lại token quản trị xem như phần thưởng.
Tham dự vào những chương trình airdrop
Một vài dự án sẽ được miễn phí hoạt động phân bổ token quản trị thông qua những chương trình airdrop nhằm thúc đẩy chủ sở hữu nhanh chóng tham gia.
- Uniswap (UNI): Có 400 UNI đã được airdrop đến mỗi địa chỉ ví đã từng dùng giao thức vào trước tháng 9/2020.
- ENS (Ethereum Name Service): Token ENS đã được airdrop cho những người dùng đã thực hiện đăng ký với tên miền .eth.
Một vài dự án có Governance Token
Uniswap (UNI)
Uniswap là một dạng giao thức tiến hành giao dịch theo hướng phi tập trung (DEX) ở Ethereum. Những người sở hữu có thể tham dự vào hoạt động quản lý giao thức thông qua việc sở hữu Governance Token UNI. Nó sẽ cung cấp cho người dùng được quyền đề xuất đồng thời bỏ phiếu cho những nâng cấp và thay đổi ở giao thức Uniswap.
Compound (COMP)
Compound thuộc một giao thức tiến hành cho vay đồng thời cho vay khoản tiền mã hoá. Token quản trị của nền tảng Compound là COMP, được sử dụng để tạo tác động vào những quyết định mang tính quan trọng trong Compound Protocol bằng việc Voting. Chủ sở hữu có khả năng có được Governance Token COMP nhằm tham gia đến việc định hình những quy tắc cùng điều chỉnh lãi suất ở hệ thống.
Aave (AAVE)
AAVE Token là nền tảng để Aave có thể vận hành (trước đó được gọi là LEND), dựa vào tiêu chuẩn là ERC-20. Sự xuất hiện của nó sẽ thúc đẩy người dùng tham gia vào việc quản lý đồng thời cải tiến hệ sinh thái Aave thông qua phương thức biểu quyết song song với stake token của chúng.
So sánh sự khác biệt giữa Token quản trị, Token tiện ích và Token bảo mật
Token quản trị biểu trưng cho quyền được tham gia bình chọn ở những giao thức DeFi. Nhóm dự án sẽ phân bổ sức mạnh quyền ra quyết định ở một blockchain, đi từng bước từ một cấu trúc toàn bộ theo hướng tập trung đến trở thành một cộng đồng – người sở hữu token cũng chính là người sở hữu được giao thức. Người có được token thường sẽ được tham gia vào hoạt động đầu tư của dự án trong tương lai do quyết định của họ sẽ tác động vào kết quả mà dự án có thể đạt được.
Bên cạnh quyền được bình chọn thì Governance Token còn có sự khác biệt về tiện ích mà chúng có vì mục tiêu stake, lợi nhuận nguồn nông nghiệp cùng những khoản vay liên quan đến crypto. Ví dụ: Những token quản trị có mức độ phổ biến cao trong cộng đồng là Uniswap (UNI) và Compound Finance (COMP).
Ở một góc độ khác, token bảo mật lại được thiết kế theo những quy định về chứng khoán cũng như cung cấp cho những nhà đầu tư đầy đủ các khả năng để bảo vệ và tuân theo những quy định trong phạm vi pháp lý khác nhau. Những token trên sẽ nhận sự hỗ trợ từ tài sản ở thế giới thực, ví dụ như nghệ thuật, nguồn vốn chủ sở hữu của công ty, hàng hoá,… Các token bảo mật sẽ mở ra cơ hội cho những nhà đầu tư gia nhập vào những nhóm tài sản có mức giá trị cao thông qua việc cho phép người dùng sở hữu được một phần của số đó bằng hoạt động trao đổi tuân thủ token bảo mật.
Token tiện ích lại là một dạng tài sản dưới dạng kỹ thuật số được sử dụng chủ yếu trong việc thanh toán cũng như truy cập vào một loại dịch cvuj hay sản phẩm. Những token này tự tin về mức độ có thể thích ứng cùng chức năng dành cho những giao thức của blockchain hay những ứng dụng thiên về tính phi tập trung (DApp). Chẳng hạn: Binance Coin (BNB) sẽ phục vụ các vấn đề về tiện ích của nó thông qua phương thức cung cấp cho người dùng có quyền bình chọn danh sách token, mở khóa những chiết khấu về giao dịch đồng thời được nhận sự ưu tiên trong những sự kiện hay dịch vụ độc quyền, ví dụ như Binance Launchpad.
Nhưng không phải tất cả các token đều được công nhận là một loại tiền tệ. Những chuỗi cung ứng trên toàn cầu thường dùng những token này nhằm hưởng lợi từ những blockchain cùng tính linh hoạt trong hợp đồng thông minh.
Bên dưới là một bảng tóm tắt ngắn gọn mô tả về những nét khác biệt của ba token đang được nhắc đến ở trên.
| Loại Token | Token Bảo Mật | Token Tiện Ích | Token Quản Trị |
| Quyền Quản Trị | Không nhận được quyền quản trị | Người sở hữu token có thể tham gia bình chọn những đề xuất liên quan đến việc thay đổi trong giao thức cũng như dùng token để stake. | Không nhận được quyền quản trị. |
| Tiện Ích | Được dùng trong các hoạt động thanh toán, tiếp cận những sự kiện độc quyền hay hoàn tiền giao dịch. | Được dùng để stake, cho vay và vay. | Được dùng với mục đích bảo vệ các nhà đầu tư cũng như tuân theo những quy định ở những phạm vi pháp lý khác nhau. |
Governance Token có giá trị thực tế không?
Governance Token bảo vệ tính chất toàn vẹn của mạng lưới blockchain thông qua phương thức cung cấp cho chủ sở hữu có thể tham gia vào việc ra quyết định cùng quản lý nền tảng. Những token có giá trị chủ yếu tích lũy từ quyền quản trị với mục đích tiến hành những chuyển đổi giao thức hiện tại, cuối cùng đem đến lợi ích cho chủ sở hữu nắm giữ nếu nền tảng này được tạo thành. Những token này sẽ được hoán đổi, giao dịch, stake và trao đổi, có thể hiểu là có được các token này tương tự như có được nguồn thu nhập thụ động.
Tóm lại, những Governance Token dần có giá trị hơn trong trường hợp những dự án được khai thác hàng loạt, mức giá trị này sẽ được tích lũy từ sự phát triển thành công của những dự án. Tuy thời điểm lúc đầu nó có thể không đem lại bất kỳ giá trị gì nhưng giá trị của Governance Token sẽ có xu hướng dần tăng theo với tỷ lệ cùng sự tăng trưởng của những dự án cũng như gia tăng về số lượng token được lưu hành dần giảm lại nếu giao thức của DeFi khởi động đốt token.
Governance Token sẽ đem lại lợi ích gì khi sử dụng?
Nếu chủ sở hữu đã có được token quản trị từ hoạt động đầu tư vào bất kỳ dự án blockchain nào đó, chủ sở hữu sẽ nhận lại một vài lợi ích nếu dùng chúng, từ hiệu quả nâng cao hơn cho đến có được cơ hội hợp tác nhiều hơn.
Chức năng về khả năng quản trị mang tính phi tập trung
Governance Token có lợi ích nổi bật và dễ nhận thấy nhất đó chính là nó hoàn toàn phù hợp với mô hình quản trị theo hướng phi tập trung. Những nhóm phát triển tiến hành phi tập trung ở những dự án trên web3 của họ được quyền sử dụng token quản trị thực hiện điều đó. Nếu những token này không ở trạng thái có sẵn thì những giải pháp về DeFi sẽ đặt trọng tâm đến số lượng đa dạng về hợp đồng thông minh.
Cơ hội hợp tác
Đề xuất ngay khi được đưa ra thì người sở hữu token sẽ được quyền tự do hợp tác sau khi mở những cuộc trao đổi thảo luận cùng nhau. Bất kỳ ai sở hữu token đều có thể trình bày việc họ sẽ thực hiện bình chọn ra sao và nhận những ưu đãi từ việc cộng tác cùng những thành viên ở cộng đồng khác đem lại ý định bình chọn trong cùng một phương thức.
Hiệu quả hơn
Lợi ích khác dễ nhận thấy của Governance Token có mối liên hệ đến hiệu quả mà nó đem lại. Việc sở hữu token quản trị đem lại cho những thành viên trong cộng đồng có được cảm giác gia nhập vào dự án vì tiếng nói của họ có sự ảnh hưởng nhất định. Đây là điểm có thể kéo theo sự tích cực gia nhập hơn vì những thành viên muốn nhìn thấy dự án được thành công, kéo theo những quyết định liên quan dự án trở nên hiệu quả hơn.
Khi dùng Governance Token sẽ gặp phải những thách thức gì?
Tuy Governance Token đem lại nhiều lợi ích cho những dự án thuộc web3 cùng blockchain nói chung, nhưng sẽ có một vài điểm hạn chế mà những công ty crypto cần phải cân nhắc nếu phát hành Governance Token.
Cơ hội để kẻ xấu lợi dụng
Thách thức lớn nhất mà nhà phát triển phải lưu ý là khả năng những kẻ xấu sẽ lợi quyền tham gia quản trị mà đưa ra những quyết định đem lại lợi ích cho cá nhân, đi ngược lại với tính tập thể cộng đồng. Khi một người có khả năng tham gia bình chọn lớn chính là một tác nhân độc hại, quyết định về kết quả giao thức sẽ có khả năng là một quyết định thiếu hiệu quả.
Sức mạnh tham gia bình chọn cho cá voi lớn hơn
Cá voi chính là những nhà đầu tư tiến hành những khoản đầu tư rất lớn, có thể hiểu là họ được quyền truy cập đến một số lượng Governance Token đáng kể. Đây là nhân tố có thể tạo nên vấn đề vì sức mạnh khi bình chọn của họ tạo ảnh hưởng lớn – do tính phi tập trung cũng là một trong các mục tiêu chính mà dự án blockchain hướng tới.
Trách nhiệm thấp
Hiện nay, Governance token không kèm theo nhiều trách nhiệm liên quan đến giải trình. Khi một dự án chịu thất bại, rất khó để có thể xác định người chịu trách nhiệm đối với sự cố đó.
Triển vọng của Governance Token
Dự đoán tương lai của bất kỳ lĩnh vực nào trong ngành crypto luôn là một thách thức, nhưng token quản trị đã khẳng định vai trò quan trọng của mình trong hệ sinh thái này. Chúng không chỉ giúp duy trì tính phi tập trung mà còn đóng vai trò then chốt trong sự phát triển dài hạn của ngành. Thông qua việc hỗ trợ hoạt động của DAO, chủ sở hữu token có thể góp phần xây dựng một cộng đồng bền vững, đồng thời đảm bảo tiếng nói của họ được lắng nghe. Các cộng đồng này có thể tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, từ metaverse đến các DAO đầu tư.
Với vai trò cốt lõi trong việc duy trì tính phi tập trung, token quản trị nhiều khả năng sẽ tiếp tục phát triển, tùy thuộc vào mức độ áp dụng của các mô hình DeFi và DAO. Việc trao quyền quản lý cho cộng đồng giúp đảm bảo rằng các quyết định quan trọng được đưa ra một cách dân chủ, ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công của dự án.
Những ai nắm giữ Governance token đều có quyền tham gia biểu quyết cho các đề xuất quan trọng, từ việc điều chỉnh cơ chế phân phối phần thưởng đến cải tổ toàn bộ mô hình quản trị của một tổ chức DeFi. Token quản trị khuyến khích sự tham gia tích cực trong quá trình ra quyết định, thúc đẩy sự gắn kết trong cộng đồng. Dù đã chứng minh được tầm quan trọng của mình, giá trị của chúng vẫn có thể tiếp tục gia tăng khi mức độ chấp nhận trong ngành ngày càng mở rộng.
Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.
