BVM là gì? Đây là một thuật ngữ viết tắt từ Bitcoin Virtual Machine, hỗ trợ xây dựng hệ thống blockchain cụ thể là xây dựng những hệ thống blockchain Layer 2. Hiện nay, BVM cũng được áp dụng rộng rãi hơn trong cộng đồng dưới sự góp mặt ở những dự án ra mắt gần đây. Vậy BVM có điều gì đặc biệt hơn so với các dự án không được áp dụng? Có những hạn chế nào khi áp dụng BVM không? Hãy cùng nhau tìm hiểu các thông tin về BVM xem nó có đặc biệt như mọi người nhận định không nhé.
BVM là gì?
Bitcoin Virtual Machine là gì? BVM chính là một giải pháp về modular blockchain hỗ trợ thiết kế những hệ thống blockchain Layer 2 ở nền tảng Bitcoin. BVM đem lại một mô hình cơ sở hạ tầng rất dễ sử dụng cho mọi người muốn thiết lập những giao thức rollup ở Bitcoin đồng thời đem lại nền tảng dịch vụ mà nhà phát triển được phép tuỳ chỉnh và thực thi những giải pháp về Layer 2 riêng ở Bitcoin.
Thông qua việc lựa chọn từ nhiều loại mô-đun đem đến tính khả dụng đối với dữ liệu, rollup, cầu nối, ứng dụng phi tập trung (dApps), thực thi và thanh toán, Bitcoin Virtual Machine đã đơn giản hoá quy trình di chuyển những hợp đồng thông minh dạng Solidity cùng ứng dụng từ Ethereum thành Bitcoin. Phương thức trên cho phép nhiều ứng dụng không giống nhau sẽ được hình thành, từ sàn giao dịch mang tính phi tập trung cho đến những trò chơi hoàn toàn ở chuỗi, nâng cao mô hình hệ sinh thái Bitcoin thông qua những chức năng cùng ứng dụng mới.
Bitcoin Virtual Machine (BVM) chọn hình thức Data Availability làm giải pháp cho đa số dự án bên cung cấp nhóm dịch vụ trên, còn được gọi với cái tên Bitcoin DA (lúc trước có tên là Proof-of-Data Availability – PoDA) hỗ trợ giải quyết những ràng buộc quan trọng đối với khả năng có thể mở rộng ở Bitcoin, đem đến cho nhà phát triển những công cụ cần thiết cho việc thiết kế những giải pháp hữu dụng và có khả năng được ứng dụng rộng rãi hơn.
Tại sao BVM lại quan trọng?
Bitcoin Virtual Machine (BVM) đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng khả năng của mạng lưới Bitcoin. Dưới đây là những lý do chính:
- Mở rộng chức năng của Bitcoin: Ban đầu, Bitcoin được thiết kế như một hệ thống tiền điện tử đơn giản, không hỗ trợ các hợp đồng thông minh (smart contracts). BVM bổ sung khả năng này, cho phép triển khai các ứng dụng phi tập trung (dApps) trên mạng lưới Bitcoin.
- Tận dụng tính bảo mật của Bitcoin: Bitcoin được coi là blockchain an toàn nhất nhờ cơ chế Proof of Work (PoW). BVM cho phép các ứng dụng phức tạp hơn được xây dựng trên nền tảng bảo mật này, đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn cho các giao dịch và hợp đồng thông minh.
- Cạnh tranh với các blockchain khác: Với việc hỗ trợ hợp đồng thông minh, BVM giúp Bitcoin cạnh tranh trực tiếp với các nền tảng như Ethereum, Solana hay Binance Smart Chain, mở rộng hệ sinh thái và thu hút nhiều nhà phát triển hơn.
Những yếu tố trên cho thấy BVM không chỉ nâng cao khả năng của Bitcoin mà còn mở ra nhiều cơ hội mới cho việc phát triển các ứng dụng blockchain đa dạng.
Bitcoin Virtual Machine có những sản phẩm nào?
BVM lần đầu tiên ra mắt là vào tháng 1/2023, hướng tới mục tiêu mở rộng được khả năng của Bitcoin, làm cho Bitcoin không chỉ dừng lại là một nền tảng chuyển giao các giá trị mà còn có thể hỗ trợ những ứng dụng theo hướng phi tập trung cùng Smart contract. Tiếp theo là tổng hợp một số sản phẩm thuộc hệ thống:
Smart contract ở Bitcoin
Như đã đề cập ở trên ở phần đầu bài viết thì BVM sẽ tạo môi trường để thực thi Smart contract ở mạng lưới Bitcoin. Điều trên đem lại khả năng về sự chuyển đổi của Smart contract cùng dApps chuyển từ Ethereum sang Bitcoin mà không phải thay đổi quá nhiều. Những Smart contract khi được nhận sự hỗ trợ từ BVM sẽ gồm:
- Local Mempool: Từng node thuộc hệ thống BVM đều duy trì một loại bộ nhớ tạm thời với mục đích lưu trữ và xác nhận tính hợp lệ của những giao dịch trước thời điểm chúng được ghi trong blockchain Bitcoin.
- Ethereum-like VM: BVM hỗ trợ loại máy ảo có tính tương thích với Ethereum, smart contract được phép triển khai với khối lượng giao dịch lớn hơn cùng giới hạn về gas cao hơn.
- TxWriter và TxReader: TxWriter sẽ nhúng nguồn dữ liệu giao dịch từ máy ảo Bitcoin vào các giao dịch của Bitcoin, còn TxReader sẽ chịu trách nhiệm lọc và kiểm soát những giao dịch này nhằm chắc chắc trạng thái của BVM luôn thể hiện sự nhất quán ở toàn bộ mạng lưới.
Giải pháp cho Bitcoin Layer 2
BVM dùng công nghệ OP Stack từ Optimism để thiết kế những giải pháp layer 2 dành cho Bitcoin, hỗ trợ nâng cao hiệu suất cũng như làm giảm chi phí thực hiện giao dịch.
Sản phẩm có cấu trúc như sau:
- Layer 1: Đây là nhân tố được tạo ra với mục đích xác minh dữ liệu thuộc nền tảng của tất cả bộ công cụ từ phần mềm Bitcoin L2, giữ vai trò quan trọng ở mô hình bảo mật.
- Dữ liệu ở L2: Ở đây dữ liệu sẽ được nén trở thành những giao dịch cùng lưu trữ ở mạng tương tự Polygon, trong khi đó hash của dữ liệu sẽ được lưu trưc ở Bitcoin để đảm bảo về tính khả dụng cùng toàn vẹn.
- Bridge: BVM đem lại sự kết nối mà người dùng được phép chuyển tài sản ở Bitcoin (BTC cùng token BRC-20) giữa các Bitcoin hay những mạng lưới khác.
Module Store
Máy ảo Bitcoin có bổ sung Module Store, đây là địa điểm mà những nhà phát triển dự án có thể chọn những blockchain modules thích hợp nhằm phát triển những ứng dụng Layer 2 ở Bitcoin. Điều trên làm hạn chế chi phí và gia tăng hiệu quả cho những ứng dụng.
Module Store hỗ trợ những nhà phát triển sẽ dễ dàng điều chỉnh cũng như mở rộng tính năng của hệ thống, bên cạnh đó còn có thể tối ưu hóa vấn đề phát triển cũng như triển khai ứng dụng ở nền tảng Bitcoin.
BitZK – Giải pháp để mở rộng cho Bitcoin
Bên cạnh đó, thời gian gần đây, nhóm phát triển của BVM đã cho ra mắt giải pháp có tên Bitcoin ZK rollup. BitZK chính là một công nghệ áp dụng những bằng chứng zero-knowledge proof trong việc nén dữ liệu cũng như gia tăng tốc độ thực hiện giao dịch ở mạng lưới Bitcoin, hỗ trợ giải quyết những hạn chế đối với kích thước khối cũng như khả năng mà Bitcoin có thể mở rộng.
Dịch vụ BitZK có mức giá khoảng 99$/tháng và hiện tại đang được áp dụng cho một số dự án thuộc Bitcoin Layer 2 có thể kể đến như POWD3R Blockchain, RWA Chain và Octopus Bridge.
Mục đích phát triển BitZK là làm cho Bitcoin trở thành mạng lưới blochchain có thể thực hiện nhiều chức năng, có thể hỗ trợ những ứng dụng khác và sở hữu tính năng tương đương Ethereum, tuy nhiên sẽ có khả năng về việc mở rộng đạt hiệu quả cao hơn.
Cách vận hành của Bitcoin Virtual Machine là gì?
Bitcoin Virtual Machine cơ chế vận hành dự vào một hệ thống có tên là Prover-Verifier. Ngoài ra BVM còn áp dụng thêm hai cơ chế khác là Fraud Proof cùng Challenge-Response nhằm hỗ trợ thêm cho hệ thống Prover-Verifier.
Hệ thống Prover-Verifier
Đây chính là bộ phận trung tâm trong hệ thống BVM gồm có hai bộ phận là Prover và Verifier. Cụ thể:
- Prover đảm nhận nhiệm vụ tiến hành những bài toán về mật mã có độ phức tạp cao cũng như cam kết đối với việc tuân thủ những quy tắc từ mạch nhị phân (hay Binary Circuit Format) như đã định.
- Verifier giữ vai trò kiểm tra cũng như xác nhận kết quả được cung cấp bởi prover. Khi verifier tìm ra bất kỳ các điểm không đúng nào thì họ có thể yêu cầu prover thông qua phương thức yêu cầu việc chứng minh kết quả đúng của mỗi phép tính.
Cơ chế Challenge-Response
Tất cả quá trình tiến hành tính toán đến từ Prover cho đến việc xác minh tính hợp lệ từ kết quả có tên chung là cơ chế Challenge-Response. Cơ chế trên sẽ chỉ làm xong nhiệm vụ nhận được cho đến lúc Verifier chấp thuận kết quả tính toán từ Prover cung cấp.
Cơ chế của Fraud Proof
Fraud Proof thuộc nhóm cơ chế có nhiệm vụ giám sát quy trình giải mã những thuật toán phức tạp từ hai bộ phận là Prover và Verifier dựa vào định dạng Binary Circruit bằng những cổng logic Taproot.
Các cổng logic của mạch nhị phân được thể hiện dưới dạng một tập lệnh lá ở địa chỉ Taproot được kiểm soát bởi prover. Taproot giữ vai trò tương tự như rào chắn để đảm bảo cho sự an toàn cũng như bảo mật đối với hệ thống chương trình. Những hacker thường chọn tấn công vào hệ thống thông qua cổng Taproot nên vì đây là một bộ phận giữ vai trò rất quan trọng.
Hãy đi phân tích sâu hơn về cơ chế vận hành của Bitcoin Virtual Machine (BVM) thông qua sơ đồ dưới đây:
Đầu tiên: Cả 2 nhân tố prover và verifier đều thực hiện ký trước một đợt tập hợp những thoả thuận trong giao dịch để chuẩn bị thực hiện Challenge-Response (1). Tiếp đó thỏa thuận đã thiết lập thì cả hai bên sẽ gửi tiền đến địa chỉ Taproot nhằm kích hoạt đồng (2).
Prover tiến hành hợp tác để tính toán ở bên ngoài chuỗi để thực hiện những bài toán về mật mã có độ phức tạp cao (3). BVM chọn Data Availability làm giải pháp cho nhiều dự án thuộc nhóm cung cấp dịch vụ trên, còn được biết là Bitcoin DA (lúc trước được gọi là Proof-of-Data Availability – PoDA). Lúc này cơ chế Fraud Proof sẽ xuất hiện nhằm đảm bảo cho quá trình xử lý bên ngoài chuỗi này được tiến hành dựa trên những quy tắc được định dạng dưới hình thức mạch nhị phân.
Ngay khi nhận được kết quả phép tính hợp lệnh thì Prover sẽ chuyển dữ liệu đến Verifier để xác minh kết quả. Khi đó sẽ xảy ra hai trường hợp sau:
Nếu Verifier trả kết quả là hợp lệ thì cơ chế của Challenge-Reponse sẽ được dừng lại, kết quả đó sẽ hình thành nên những sản phẩm hữu dụng đối với smart contract trong việc hỗ trợ xử lý những giao dịch thuộc lĩnh vực DeFi.
Khi Verifier trả kết quả không hợp lệ thì đồng nghĩa cơ chế vận hành của Challenge sẽ bắt đầu kích hoạt nhằm tạo áp lực cho prover phải chấp thuận cơ chế Fraud Proof thêm một lần nữa nhằm kiểm tra kết quả (4,5,6). Quy trình này sẽ xảy ra cho đến lúc thuyết phục được verifier kết quả đó là đúng hay prover phải thừa nhận sự sai sót. Tất cả khiếu nại sai sẽ được minh chứng và giải quyết ở trên chuỗi.
Hệ thống vận hành theo cách này của BVM nắm giữ đa phần những công việc ở bên ngoài chuỗi, từ đó giúp hạn chế chi phí và gia tăng hiệu suất. Chỉ khi xảy ra tranh chấp thì mới chuyển qua cho blockchain xử lý.
Các dự án nổi bật sử dụng BVM – Bitcoin Virtual Machine
Có thể thấy Bitcoin Virtual Machine (BVM) là một nền tảng cho phép triển khai các giải pháp Layer 2 trên mạng lưới Bitcoin. Nhiều dự án đã tận dụng BVM để phát triển các ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số dự án tiêu biểu:
Bitcoin Arcade
Đây là một giải pháp Layer 2 trên Bitcoin được thiết kế đặc biệt cho lĩnh vực gaming. Với sự hỗ trợ của giao thức BVM, Bitcoin Arcade đạt được tốc độ xử lý nhanh (thời gian tạo khối là 2 giây) và phí gas cực thấp (dưới 0,001 USD mỗi giao dịch). Tất cả các vật phẩm trong game có thể được phát hành dưới dạng Ordinals Inscription, thừa hưởng tính bảo mật của Bitcoin.
Naka Chain
Đây là một Layer 2 tốc độ cao với phí giao dịch thấp được thiết kế cho các ứng dụng DeFi trên Bitcoin. Naka Chain hỗ trợ thanh toán phí gas bằng Bitcoin và thông qua BVM, các ứng dụng phi tập trung (dApp) từ Ethereum có thể dễ dàng được chuyển sang Naka Chain nhằm thúc đẩy sự phát triển của DeFi trên Bitcoin.
Alpha
Alpha là dự án SocialFi đầu tiên được phát triển trên Bitcoin. Dự án cung cấp trải nghiệm xã hội được cá nhân hóa cho phép người dùng kết nối, tương tác và kiếm tiền. Ngoài ra, người dùng có thể chơi game để nhận phần thưởng và mời bạn bè tham gia để nhận airdrop hàng ngày.
Eternal AI
Đây là một blockchain Layer 2 được thiết kế cho các hợp đồng thông minh AI. Với Eternal AI, các ứng dụng AI có thể chạy chính xác như được lập trình mà không phải đối mặt với nguy cơ bị dừng hoặc kiểm duyệt và mở ra một hướng đi mới cho việc tích hợp AI trên nền tảng blockchain.
Swamps
Swamps là giải pháp Layer 2 được phát triển dựa trên BVM nhằm giảm phí và tăng tốc độ xử lý cho các giao dịch trên mạng Bitcoin. Dự án tập trung vào việc tạo ra một nền tảng giao dịch an toàn và mượt mà cho việc giao dịch các token SRC-20, cho phép người dùng tham gia vào các giao dịch phi tập trung mà không cần phải phụ thuộc vào các trung gian hoặc cơ quan tập trung.
Những dự án trên cho thấy sự đa dạng và tiềm năng của BVM trong việc mở rộng khả năng ứng dụng của Bitcoin, từ gaming, DeFi, SocialFi đến AI và các giải pháp giao dịch token.
Điểm khác nhau giữa EVM và BVM là gì?
EVM (Ethereum Virtual Machine) và BVM (Bitcoin Virtual Machine) đầu thuộc nhóm những máy ảo được xây dựng để tiến hành những smart contract nhưng chúng đều có sự khác biệt trong cách thức vận hành, thiết kế cũng như mục tiêu mà bản chất của những blockchain nền tảng hướng đến.
Đối với nền tảng xây dựng
Nếu BVM được tạo ra nhằm bổ trợ những thiếu sót của Bitcoin thì ở EVM ngay từ đầu được ra mắt được thiết kế như một trung tâm điều khiển của mạng lưới Ethereum.
Về mục đích để sử dụng
Ban đầu Bitcoin được tạo ra với mục đích dùng trong việc chuyển giao những giá trị (BTC) và chưa có sự hỗ trợ đối với smart contract nên sự có mặt của Bitcoin Virtual Machine với mục đích có thể khắt phục được nhược điểm trên đồng thời hỗ trợ Bitcoin hướng tới mở rộng ở lĩnh vực DeFi bởi những cơ chế như Fraud Proofs, prover-verifier cùng giao thức Challenge-Reponse.
Còn đối với EVM, ngày từ đầu được tạo ra nó đã được định hướng trở thành trung tâm cho mạng lưới của Ethereum, ở EVM những nhà phát triển được phép viết cũng như triển khai smart contract từ những ngôn ngữ trong lập trình như Solidity. EVM giúp những sản phẩm như NFTs, token ERC-20 cũng như các Smart contract phức tạp khác. EVM tiến hành những lệnh của smart contract và đảm bảo cho nó vận hành chính xác ở tất cả node thuộc mạng lưới.
Khả năng thực hiện hỗ trợ cho Smart contract
EVM lúc đầu được tạo ra với mục đích là trực tiếp hỗ trợ cho Smart contract cùng dApps. Tất cả các lệnh ở hợp đồng được tiến hành bởi EVM ở toàn bộ những node trên Ethereum. Còn BVM chỉ đơn thuần là một giải pháp để hỗ trợ và tiếp xúc gián tiếp đến smart contract bằng những kỹ thuật off-chain cùng sự tham dự của những bên thuộc quá trình challenge-response.
Cơ chế hoạt động Turing-complete
Nếu EVM được xem là một máy ảo theo dạng Turing-complete mà nó có thể tiến hành tính toán tất cả bài toán phức tạp chỉ cần đủ nguồn tài nguyên (khí gas), còn BVM chỉ có được cơ chế của turning complete bổ trợ nên chỉ thực hiện việc xử lý những lệnh đơn giản và các vấn đề ở bên ngoài chuỗi.
Sự khác biệt trong cách thực thi và xử lý
EVM:
- On-chain execution: Đa số những phép tính cùng triển khai hợp đồng sẽ được diễn ra ở chuỗi và được xác nhận bởi toàn bộ những node ở mạng Ethereum.
- Chi phí gas: Việc tiến hành những hợp đồng ở EVM yêu cầu phải thanh toán chi phí gas. Điều này sẽ làm cho chi phí trở nên quá cao ngay khi khối lượng có sự tăng mạnh.
BVM:
- Off-chain execution: Đa phần những tính toán sẽ được triển khai bên ngoài chuỗi, sau đó đưa vào blockchain nếu có những tình huống tranh chấp diễn ra.
- Minimal on-chain interaction: Một khi có sự tranh chấp, những giao dịch sẽ được chuyển lên blockchain nhằm xác minh lại điều trên để góp phần cho việc tối ưu hoá hiệu suất cũng như chi phí của hệ thống.
Bitcoin Virtual Machine có đáng mong đợi trong tương lai không?
Bitcoin Virtual Machine (BVM) có sự tích hợp với mô hình là trí tuệ nhân tạo (AI) ở blockchain.
BVM đang chuẩn bị cho việc cách mạng hoá hoạt động tích hợp giữa trí tuệ nhân tạo (AI) cùng hệ sinh thái của Blockchain. Với tên gọi Truly Open AI thì nền tảng trên sẽ cung cấp cho người dùng quyền triển khai và thực thi những mô hình AI lên trực tiếp blockchain, tạo môi trường thuận lợi đối với việc dùng AI cho những ứng dụng khác nằm trong lĩnh vực tiền điện tử.
Sự phát triển trên chính là dấu mốc quan trọng đối với việc kết hợp giữa công nghệ AI và blockchain, có thể chuyển đổi hệ sinh thái trở nên tiện ích và khai thác tiền điện tử tốt hơn.
Nhóm phát triển nền tảng BVM, thường được trong cộng đồng gọi với nickname là punk3700, đã trình bày về sự đột phá trong dự án với CoinDesk: “Chúng tôi đã tìm được cách để đem AI vào on chain”.
Đổi mới này cách xa so với xu hướng của hiện tại, việc chuyển đổi nguồn tài sản số sang mã token ở blockchain, tương tự như giao thức ordinals cùng những tệp tin dạng JPEG, thông qua phương thức khai thác những mạng nơ-ron.
Người dùng đủ khả năng để tạo ra cũng như thương mại hoá và mua bán những mô hình AI của họ, mở ra một lối đi mới cho những ứng dụng cùng dịch vụ dựa vào blockchain.
Để có thể đáp ứng được nhu cầu về lưu trữ của những mô hình AI trên thì BVM đã thực hiện hợp tác với những nền tảng để lưu trữ blockchain cùng nền tảng phi tập trung đứng đầu như Near, Polygon, Filecoin, Syscoin cùng Avail.
BVM là gì? Dựa trên cách vận hành và những giải pháp mà BVM mang lại, có thể nói rằng Bitcoin Virtual Machine đang nổi lên như một trong những sáng kiến đáng chú ý năm 2025. Tuy nhiên, việc triển khai BVM vẫn còn nhiều thách thức kỹ thuật và cần sự đồng thuận từ cộng đồng. Nếu thành công, BVM có thể giúp Bitcoin cạnh tranh với các blockchain khác và mở ra nhiều cơ hội mới trong lĩnh vực crypto. Đừng quên theo dõi Coin568 để không bỏ lỡ bất kỳ tin tức quan trọng nào về các dự án BVM đầy hứa hẹn nhé.
Tôi là Phùng Cảnh Lang, với hơn 5 năm kinh nghiệm trong thị trường Crypto, tôi hy vọng những bài viết của mình thật sự hữu ích với bạn. Là một người từng trải, tôi rất mong khi ai đó gia nhập vào thị trường Crypto hãy nên trang bị đầy đủ kiến thức, vì đây là đầu tư không phải một canh bạc may rủi.
